محمدرضا شهیدی پاک - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی تهران، مرکز دانشکده ادبیات و علوم انسانی

شهر اسلامی از مفاهیم کاربردی تمدن در قرون وسطی است که بخش عظیمی از جهان شاهد شکل گیری گسترده شهرهای اسلامی بود. ظهور اسلام موجب انقلاب در شهرسازی و مرحله ای اساسی تکامل آرمانی در تاریخ شهرسازی جهانی است . تحولات ابتدایی شهرسازی در آمایش سرزمین مدینه با ایجاد موسسات تمدنی به وسیله پیامبر(ص) موجب پیدایش نخستین نمونه آرمانشهر اسلامی گردید. وقف و حسبه دو رکن اصلی تشکیلات اسلامی ، از عوامل پیش برد و حفظ نهضت شهرسازی در دوره اسلامی و نقش اساسی در حفظ محیط زیست انسانی و تداوم فرهنگ و تمدن اسلامی داشته است . مبانی نظری آرمان شهر اسلامی در متون مقدس اسلامی در سطح گستردهای مطرح شده است . اما اینکه شهرهای اسلامی چه مقدار به آرمان شهر اسلامی نزدیک شده اند از مسایلی است که همواره موجب انجام تحقیقاتی گردیده که زمینه پیدایش آرمان شهر اسلامی را ممکن است فراهم سازد.

مدینه النبی ، ابن الرامی ، وقفیه ربع رشیدی، تشکیلات اداری شهر اسلامی ، مستشرقان و شهر اسلامی