سید فتح الله مجتبایی - استاد ادیان و عرفان دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران

خلاصه ماشینی: "برخی دیگر از رساله های ابن سینا برگرفته از آثار دوران یونانی مآبی و آثار گنوسی و هرمسی است که در سنت فکری و فلسفی پیش از اسلام وجود داشته است. از قرن دوم و سوم به بعد، متصوفه مبنای معرفت شناسی اشراقی داشتند و برای دستیابی به حقیقت از تجلیات باطنی و نوردل مدد می جستند، اما این نحوه نگرش به صورت نظام فلسفی مطرح نبوده است. ما می دانیم که در دوره پیش از اسلام، در دوره سلاطین ساسانی، در ایران، مکتبهای فکری و فلسفی وجود داشته است، و همین حکمت خسروانی یا حکمت پهلوانی که شیخ شهاب الدین سهروردی ذکر می کند، یکی از جریانات فکری موجود در ایران بوده است، همچنین، می دانیم که مزداپرستی به اشکال مختلفش زروانی، غیر زروانی متداول بوده است. هر چند که شارحین او و صدر المتالهین هم تلاشهایی کردند، اما حکمت اشراق صبغه ثنوی خود را حفظ کرده است و به این دلیل نتوانست در محیط اعتقادی اسلام جا باز کند و گرنه لطایف و ظرایف بسیار دل انگیزی دارد که شاید حتی عرفان اسلامی ندارد. آیا اسماء و صفات این «هو» در زمان حادث شده یا اصلا در ذات او بوده است؟ آیا می شود خداوند باشد و عالم نباشد، یا خداوند باشد و قادر نباشد یا خالق نباشد؟ خداوند به قول مسیحیها، آلفا و امگای هستی است. ممکن است یک روح در یک زایش به عالم انوار برود، و این احتمال هم وجود دارد که روحی نتواند در یک زایش به عالم انوار برسد و لازم باشد در قالبهای مختلف سیر کند و مراحل تزکیه را طی کند تا به کمال خودش برسد و به عالم نور راه یابد."

سهروردی, نور و ظلمت, اشراق, حکمت, اسلام, نور, ایران, شیخ شهاب الدین سهروردی, حکمت اشراق