وحید یزدانی - دانشجوی دکتری مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد
کامران داوری - دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد
بیژن قهرمان - استاد دانشگاه فردوسی مشهد
حمید زارع ابیانه - دانشیار دانشگاه بوعلی سینا همدان

مدیریت منابع آب و برنامه­ریزی آن بطور فزاینده­ای تحت تاثیر تغییرات آب و هوایی، بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک، می­باشد. جامعه ی آماری مورد استفاده شامل بارندگی فصلی و سالانه با طول گروه آماری۲۰ ساله براساس توصیه­های سازمان جهانی هواشناسی، و سن درختان، مورد سنجش بود. بدین ترتیب، با مشارکت دادن طول مناسبی از گروه داده­ها و ۵ مکان در مشهد (آبقد، طرقبه، زشک، طرق، و اولنگ) و سه گونه درخت در تحلیل خشکسالی، اریبی زمانی و مکانی گروه داده­ها حذف گردید. گفتنی است که نیاز آبی درختان انتخاب شده تنها به وسیله ی بارندگی تامین می­شده، و به هیچ عنوان تحت آبیاری نبوده­اند. در مقیاس فصلی نتایج تمامی شاخص­ها به جز RAI، از نظر تعداد تقریبا مشابه یکدیگر، لکن در مقیاس سالانه، نتایج سه شاخص Z، SPI و RAI با اندک تفاوت جزئی به یکدیگر نزدیک، ولی متفاوت از شاخص PNPI می باشند. به نظر می­رسد PNPI در برآوردهای سالانه شاخص مناسبی نبوده و افزایش بازه ی زمانی سبب اخلال در براوردهای PNPI می­شود. نتایج حاکی از همبستگی زیاد بین مقدار شاخص­های خشکسالی و ضخامت حلقه­های رشد در فصل­های بهار و زمستان نسبت به سایر موارد می باشند. باید اشاره داشت که پاسخ درخت بید به تغییرات بارش نسبت به دو درخت راش و تبریزی بهتر بوده، و با نوسان­های بارش بیش­تر همخوانی دارد. نتایج به خوبی نشان می­دهند که شاخص­های مورد مطالعه روند همسویی را در رابطه با ضخامت حلقه­های رشد دارند. براین مبنا، تمامی شاخص­ها تقریبا ۸ خشکسالی را با شدت­های گوناگون برای دوره ی مورد مطالعه نشان می­دهند، لکن شاخص SPI طی دوره ی مورد مطالعه، خشکسالی­هایی را با شدت­های کمتری نسبت به دیگر شاخص­ها نشان داده است، که می­تواند توجیه­گر افزایش ضخامت نسبی حلقه­های رشد در آن سال­ها باشد، زیرا افزایش ضخامت حلقه­ها به مراتب تابع طبیعت در ریزش­های حجمی و متناسب با نیاز آبی گیاه است

حلقه های رشد, خشکسالی, مشهد, شاخص خشکسالی