خدیجه خرمن دار - گروه مدیریت مناطق بیابانی، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
محسن حسینعلی زاده - گروه مدیریت مناطق بیابانی، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
علی مهدوی - گروه علوم جنگل، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
علی محمدیان بهبهانی - گروه مدیریت مناطق بیابانی، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
حسن یگانه - گروه علوم مرتع، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

در پژوهش حاضر پتانسیل Seidlitzia rosmarinus و Haloxylon aphyllum با هدف شناسایی گونه های بومی مناسب برای گیاه پالایی در اراضی آلوده به فلزات نیکل، کبالت، کروم، آرسنیک و وانادیوم مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور در یک دوره رویشی، گونه ها در جهت باد غالب در خاک های نمونه برداری شده از فواصل مختلف سنگ شکن بوکسیت ۴۵۰۷۰۰، ۸۰۰۱۲۰۰، ۱۴۰۰۲۰۰۰ و ۲۵۰۰۵۰۰۰ متر و محدوده شاهد مستقر شدند. درنهایت میزان فلزات، ارزیابی و فاکتورهای انتقال و تجمع زیستی محاسبه شدند. نتایج نشان داد متوسط میزان فلزات نیکل، کبالت، آرسنیک، کروم و وانادیوم درH. aphyllum  در فواصل هدف به ترتیب ۱۹/۴۶۹، ۷۴/۱۷۲، ۵۱/۹، ۵۹/۲۱ و ۰۷/۲۳، متوسط فاکتور انتقال ۰۹/۱، ۲۱/۱، ۰۸/۱، ۲۱/۱ و ۰۲/۱، متوسط فاکتور تجمع زیستی ۵۳/۰، ۲۶/۰، ۶۶/۰، ۵۰/۰ و ۳۰/۰ میلی گرم بر کیلوگرم و درS.rosmarinus  نیز به ترتیب ۳۱/۴۷۹، ۳۴/۱۶۹، ۴۲/۹، ۱۸/۲۱ و ۸۵/۳۰، متوسط فاکتور انتقال ۲۰/۱، ۰۵/۱، ۰۱/۱، ۰۵/۱ و ۰۵/۱، متوسط فاکتور تجمع زیستی ۵۵/۰، ۲۴/۰، ۶۸/۰، ۵۴/۰ و ۳۹/۰ میلی گرم بر کیلوگرم بود. با توجه به اینکه فاکتور انتقال و تجمع زیستی برای عناصر مذکور در هر دو گونه به ترتیب بزرگ تر و کوچک تر از یک ارزیابی شد. بنابراین به عنوان گونه های ارزشمند جهت اهداف استخراج گیاهی در این منطقه و مناطق مشابه توصیه می شوند.

استخراج گیاهی, فاکتور انتقال, فاکتور تجمع زیستی, فلزات سنگین, گونه های بومی