سید مجید مفیدی شمیرانی - دانشکده معماری ،دانشگاه علم و صنعت ایران،تهران،ایران
شهناز پورناصری - دانشکده معماری ،دانشگاه علم و صنعت ایران،تهران،ایران

کیفیت نور از مهم­ترین عوامل تاثیرگذار بر کارایی دانش آموز می باشد. مدرسه ای با کارایی بالا، دارای محیط های آموزشی ارزشمند به لحاظ کیفیات بصری است و ایجاد این کیفیات بصری از طریق طراحی مناسب امکان پذیر است. هدف مقاله حاضر دست یابی به میزان و نحوه تاثیر عوامل گوناگون بر بهره گیری مناسب از نورروز در شرایط گوناگون (شانزده تیپ) کلاس درس است. در این مطالعه همبستگی که از نوع مدل یابی - مدل­یابی معادلات ساختاری- است، در نمونه ای متشکل از ۲۳۲۴ آزمودنی، پرسش نامه محقق ساخته اجرا و با استفاده از مدل یابی روابط علی توسط تحلیل مسیر، اثرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای کالبدی پنجره از دیدگاه دانش آموزان بررسی شد.جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموزان مدارس راهنمایی تهران می باشد. ازجامعه آماری فوق، دانش آموزان مدارس دخترانه و پسرانه مناطق ۳، ۱۱ و ۱۸ تهران به صورت خوشه ای تصادفی چند مرحله ای به عنوان نمونه آماری،جهت پرکردن پرسش نامه در شانزده تیپ کلاس درس جهت کنترل چهار متغیر جهت، میزان شفافیت، ارتفاع دست انداز و میزان سطح شیشه خور پنجره، انتخاب شدند. پرسش نامه در چند مرحله تهیه، روایی و پایایی آن محاسبه گردید. میزان پایایی پرسش نامه (۸۲۵/۰=α) و روایی آن ازطریق روایی محتوایی و روایی سازه به دست آمده است. مدل به دست آمده و اطلاعات مندرج در جداول مربوط به آن نشانگر اهمیت چهار عامل «وجود منظر و اثرات آن»، «خیرگی»، «کیفیت روشنایی» و «اثرات غیربصری پنجره» می باشد. در بین این عوامل عامل «منظر» متغیر مستقل، عامل «اثرات غیربصری پنجره» متغیر وابسته و عوامل «خیرگی» و «کیفیت روشنایی» جزو متغیرهای میانجی شناسایی شدند.علاوه بر این بررسی فرضیه ها با در نظر گرفتن متغیرهای کنترل شده نشان داد این متغیرها یعنی جهت پنجره، درصد سطح شیشه خور، ارتفاع دست انداز و میزان شفافیت پنجره بر میزان و نحوه تاثیر عوامل ذکر شده در بهره گیری مناسب از نورروز در کلاس های مدارس راهنمایی تهران موثر می باشند.

نورروز, خیرگی, کیفیت روشنایی, منظر, پنجره, اثرات غیربصری پنجره