داود نامدار خجسته - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد
سلمان زارع - گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

فرسایش بادی و گردوغبار یکی از معضلات جدی در کشور به خصوص در استان های مرزی است. با توجه به شرایط خاص کشور، استفاده از فناوری های جدید از جمله بادشکن خاکی با نیاز آبی و هزینه کمتر، بسیار ضروری است. هدف از این تحقیق، ارزیابی بادشکن خاکی برای کاهش سرعت باد و مقایسه آن با بادشکن های زیستی است. بدین منظور، از دستگاهی جدید برای ساخت بادشکن خاکی در استان چهار محال و بختیاری در تیرماه ۱۳۹۸ استفاده شد. این دستگاه، خاک را از عمق ۳۵ سانتی متری سطح خاک برداشته، پس از انتقال به نقاله و اضافه شدن پلیمر (سوسپانسیون پلیمری) به آن، بین دو صفحه دایره ای ریخته و با توجه به فشار دو صفحه، بادشکن متشکل از خاک و پلیمر با مقاومت فشاری ۵/۱ کیلوگرم بر سانتی متر مربع و پایداری خاکدانه ۸۰% ساخته می شود. با تنظیمات قسمت انتهایی دستگاه، ارتفاع و عرض بادشکن بر اساس شرایط خاک، اقلیم آب وهوایی منطقه، میزان رطوبت اولیه خاک و سایر شرایط تنظیم می شود. در این پژوهش، ارتفاع و عرض بادشکن ساخته شده ۳۲ و ۴۳ سانتی متر است. نتایج این پژوهش نشان داد که بادشکن ساخته شده میزان سرعت باد را به طور موثری کاهش داده به طوری که با افزایش فاصله از بادشکن، میزان سرعت باد نیز افزایش داشته و در ۱۰ تا ۱۲ برابر ارتفاع بادشکن به روند ثابتی می رسد. نتایج همچنین نشان داد که میزان سرعت آستانه فرسایش بادی در منطقه، ۵۲/۶ متر بر ثانیه بوده و فواصل بین بادشکن خاکی به فاصله ۲۰ متری به دست آمد. برای کنترل فرسایش با این روش، ۵۰۰ متر بادشکن خاکی برای هر هکتار ضروری است.

پلیمر زیستی, رسوب, کاهش سرعت باد, هدررفت خاک