اسما رستگار - گروه مهندسی آب دانشگاه اراک
شهلا پایمزد - گروه مهندسی آب دانشگاه اراک

پدیده تغییر اقلیم از جمله مواردی است که تاثیر بسزایی در کاهش سطح آب رودخانه ها و تغذیه سفره های آب زیرزمینی به ویژه طی سال های اخیر داشته است. در این راستا مدل های مختلفی به پیش بینی دما و بارش تحت تاثیر اقلیم حاضر و آینده می پردازند. این مقادیر پیش بینی شده، توسط مدل های متنوع، رفتار آبخوان طی سناریوهای گوناگون (تعریف شده توسط گزارش های IPCC) را شبیه سازی می کنند. هدف از این مطالعه، مدل سازی جریان آب زیرزمینی دشت کرمان با استفاده از مدل GMS تحت تاثیر تغییر اقلیم برای دوره آتی (۲۰۳۰) می باشد. بدین منظور از مدل LARS و سناریوهای مطرح A۱B، B۱ و A۲ (حالت های بینابینی، خوشبینانه و بدبینانه) برای بررسی تغییر اقلیم استفاده شد. در ابتدا، نتایج حاصل از ریزمقیاس نمایی نشان دهنده افزایش دمای حداقل بین ۵۹/۰ تا ۸۶/۰ درجه سانتی گراد و افزایش دمای حداکثر بین ۵۶/۰ تا ۸۵/۰ درجه سانتی گراد نسبت به دوره پایه است. مقایسه بارش سالیانه درازمدت نشان می‎دهد که کمترین مقدار بارش طی سناریوB۱  در دوره ۲۰۱۱ تا ۲۰۳۰ اتفاق خواهد افتاد که معادل ۰۲/۱۰ میلی متر بیشتر از بارش دوره پایه خواهد بود. این در حالی است که بیشترین مقدار بارش با افزایش ۸۰/۱۵ میلی متری در دوره ۲۰۱۱ تا ۲۰۳۰ طی سناریو A۲ اتفاق خواهد افتاد. در ادامه، مقادیر RMSE، MAE و ME بعد از واسنجی (به ترتیب برابر ۳۸/۰ متر، ۲۱/۰ متر و ۲۰/۰- متر) نشانگر دقت قابل قبول مدل GMS در این منطقه است. بعد از ارائه عملکرد مناسب مدل GMS، برای شبیه سازی اثر تغییر اقلیم بر تراز سطح ایستابی، از چهار سناریوی مختلف برداشت از آبخوان، استفاده شد و تغییرات افت آبخوان نسبت به دوره پایه بررسی شد. نتایج حاکی از افت شدید تراز آب زیرزمینی در دوره های آتی می باشد؛ به گونه ای که افت سطح آب مطابق سناریو اول معادل ۰۶/۱۰- (سال ۲۰۳۰) خواهد بود. از طرفی، مقادیر افت سطح آب طی سناریوهای تغییر اقلیم A۲،A۱B  و B۱ به ترتیب برای سناریو دوم ۹/۱۱-، ۳۲/۱۲- و ۵۲/۱۶-متر، سناریو سوم ۴۱/۱۶-، ۶۶/۱۶- و ۳۰/۱۷- متر و در نهایت برای سناریو چهارم ۶۵/۱۶-، ۹۰/۱۶- و۱۷/۱۸- متر خواهد بود.

آب های زیرزمینی, تغییر اقلیم, دشت کرمان, مدل HADCM۳و مدل GMS