مینا بهنود - دانشگاه اردکان
مریم مروتی - گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان و عضو پژوهشکده گیاهان دارویی و صنعتی، دانشگاه اردکان،اردکان،ایران.
محمدجواد قانعی بافقی - گروه مهندسی طبیعت، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان

گردوغبار محلی ناشی از فرسایش بادی از جمله بلایای طبیعی است که عمدتا در مناطق خشک و نیمه خشک ایران مرکزی مشاهده می شود و معمولا علت آن علاوه بر شرایط طبیعی حاکم، عدم مدیریت معقول روی منابع خاک است. هدف از این پژوهش، بررسی عوامل موثر بر گردوغبار محلی با استفاده از مدل DPSIR و اولویت بندی راهکار های ارائه شده با استفاده از تکنیک AHP < /span> و TOPSIS می باشد. گام اول بر اساس مرور منابع و بازدید میدانی از منطقه چرخه علت معلولی گردوغبار بسته شد و در گام دوم با استفاده از روش سلسله مراتبی معیار ها و شاخص های مشخص شده به وسیله پرسش نامه توسط خبرگان تایید و در نرم افزار اکسپرت چویس وزن دهی و در نهایت راهکار های ارائه شده در روش TOPSIS رتبه بندی گردید. معیار های انتخاب شده بر اساس مدل DPSIR هستند که به ترتیب ۴ معیار اصلی نیرو محرکه، فشار، وضعیت و اثرات است. نتایج اوزان های به دست آمده در نرم افزار اکسپرت چویس به ترتیب عبارت اند از: نیرو محرکه (۳۹۷/۰)، فشار (۲۷۵/۰)، وضعیت (۱۸۶/۰) و اثرات (۱۶۰/۰) و همچنین از میان ۳۳ شاخص شناسایی شده، سه شاخص رشد جمعیت (۰۷۵/۰)، افزایش تقاضای آب (۰۶۷/۰) و شاخص محیط زیست (۰۵۹/۰) به ترتیب در رده یک تا سه قرار گرفتند. رتبه بندی پاسخ ها بر اساس نتایج روش TOPSIS مدیریت منابع آبی (۵۹۲/۰)، جلوگیری از سدسازی (۵۷۵/۰) و ریگ پاشی (۷۵/۰) بوده که به ترتیب رتبه اول تا سوم را به دست آوردند. نتایج نشان داد که مدیریت صحیح منابع آبی در حوزه های مختلف و بهره گیری از عناصر طبیعت برای حفظ آن از اهمیت بالایی در منطقه برخوردارند.

بلایای طبیعی, نیروی محرکه, فشار, وضعیت, اثرات