اعظم خسروی مشیزی - دانشگاه جیرفت
محسن شرافتمندراد - دانشگاه جیرفت

ذخیره نزولات از مهم ترین اقدمات برای بازسازی اکوسیستم های مرتعی در مناطق خشک و نیمه خشک است. با توجه به تنوع روش های ذخیره نزولات، هزینه بالای اجرا و عملکرد متفاوت آن ها، ارزیابی این روش ها از نظر معیارهای مختلف برای انتخاب بهترین روش ضروری است. هدف از این مطالعه، اولویت بندی روش های ذخیره نزولات (پخش سیلاب، پیتینگ، هلالی، تورکینست و کنتورفارو) در مراتع دشت جیرفت بود. برای انتخاب بهترین روش ذخیره نزولات از روش های تصمیم گیری چندمعیاره تحلیل سلسله مراتبی، تاپسیس، ویکور و مجموع ساده وزنی استفاده شد. نتایج تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که معیار اقتصادی مهم ترین معیار، بازگشت سرمایه مهم ترین زیرمعیار اقتصادی، کنترل سیل مهم ترین زیرمعیار اکولوژیکی، مشارکت مردم مهم ترین زیرمعیار اجتماعی و طول عمر سازه مهم ترین زیرمعیار فنی بودند. در این روش، پخش سیلاب بیشترین مقدار وزن نهایی و پیتینگ کمترین وزن نهایی را داشتند. در روش های مجموع ساده وزنی و تاپسیس نیز پخش سیلاب در رتبه اول و پیتینگ در رتبه پنجم قرار گرفت. در روش ویکور، پخش سیلاب در رتبه اول و تورکینست در رتبه آخر قرار داشت. به منظور دستیابی به اجماعی کلی برای رتبه بندی عملیات های ذخیره نزولات، از روش های تلفیقی استفاده شد. نتایج روش های تلفیقی نشان داد که پخش سیلاب، کنتورفارو، هلالی، تورکینست و پیتینگ برای ذخیره نزولات در مراتع دشت جیرفت، به ترتیب بیشترین اولویت را دارند.

ذخیره نزولات, پخش سیلاب, مرتع, معیارهای اقتصادی