علی محمد قائمی نیا - دانشگاه یزد
محمد علی حکیم زاده اردکانی - دانشگاه یزد
روح الله تقی زاده مهرجردی - دانشگاه اردکان
فرهاد دهقانی - سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

ایجاد تغییرات فیزیکی، شیمیایی و اکولوژیکی روی نقاط فرونشست گردوغبار، یکی از مشکلات متعدد ناشی از وقوع پدیده گردوغبار در اکوسیستم مناطق خشک و بیابانی است. به منظور تعیین تغییرات فصلی میزان کمی فرونشست املاح از طریق غبار در شمال دشت یزد-اردکان، ۱۲۸ نمونه رسوب ریزشی طی چهار فصل سال ۱۳۹۶ از طریق رسوب گیر MDCO در محدوده ای به وسعت ۲۰۰۰۰ هکتار جمع آوری شد. پس از آبشویی هر نمونه گردوغبار با آب مقطر و سپس عبور از کاغذ صافی در آزمایشگاه، محلول به دست آمده در آون قرار داده و سپس توزین شد. نتایج حاصل از مقایسه میانگین مقدار مواد جامد محلول به روش دانکن در سطح احتمال ۵% در نرم افزار SPSS ۱۶ نشان داد فصل تابستان با اختلاف معنی داری، بیشترین درصد شوری (۲۸/۲۰درصد) را داشته است. شوری گردوغبارهای پاییزه (۴۳/۱۵درصد) در رتبه بعدی قرار گرفت و گردوغبار مربوط به فصول بهار (۳۶/۹درصد) و زمستان (۰۳/۸درصد) بدون اختلاف معنی دار، دارای کمترین مقدار املاح بوده اند. بررسی بین مقادیر فصلی شوری گردوغبار با سه پارامتر هواشناسی دما، بارش، سرعت باد نیز نشان داده که افزایش شوری تابستان به دنبال کاهش بارش و افزایش دما، به دلیل عدم آبشویی املاح و تجمع آن ها در سطح خاک منشا رخ داده است. با توجه به اثرات مختلف اکولوژیکی گردوغبار شور، انجام اقدامات تثبیت اراضی برای جلوگیری از برداشت املاح به همراه گردوغبار پیشنهاد می شود.

بیابان زایی, شوری, گرد و غبار شور, مناطق بیابانی