شعله قلاسی مود - دانشگاه بیرجند
هادی معماریان - دانشگاه بیرجند

برای مدیریت بوم سازگان های مرتعی اولین قدم، تعیین عوامل موثر بر پراکنش گونه ها و تنوع گونه ای است. به منظور بررسی اکولوژیکی و تعیین مهم ترین عوامل محیطی موثر بر روی گونه سماق، محدوده آن روی نقشه تعیین و به صورت تصادفی سیستماتیک ۳۰ پلات ۱۰ مترمربعی پیاده شد. نمونه های خاک از عمق ۰ تا ۳۰ سانتی متر برداشت و بعد از جمع آوری اطلاعات، شاخص های یکنواختی و غنا تعیین شدند و از روش های آماری t استیودنت نمونه های مستقل جهت مقایسه دو منطقه سماق زار طبیعی و شاهد استفاده گردید. بر اساس شاخص تنوع شانون واینر محدوده سماق زار دارای تنوع بیشتری است و بر اساس شاخص یکنواختی محدوده سماق زار با یکنواختی برابر با ۰/۷۱۷ توزیع یکنواخت تری در مقایسه با محدوده شاهد که مقدار آن ۵۹۱ /۰ شده است دارد. نتایج مقایسه عناصر خاکی در دو ناحیه نشان داد که عوامل هدایت الکتریکی، هدایت الکتریکی اشباع، پتاسیم، ماده آلی و آهک افزایش معنی داری (بین ۳۰ تا ۱۴۰درصد) را در منطقه سماق زار نسبت به منطقه شاهد نشان دادند. در نهایت، نتایج حاصل از تحلیل ارتباط عوامل خاکی با پوشش گیاهی نشان داد که از میان خصوصیات خاک، درصد رطوبت اشباع، هدایت الکتریکی، ازت، ماده آلی، آهک، پتاسیم، سیلت و اسیدیته در تفکیک دو محدوده و پراکنش گونه سماق بیشترین اثر را دارند. بنابراین برای احیا کردن این گونه در مناطق خشک و نیمه خشک باید به نیاز های این گونه توجه کرد؛ زیرا امکان استقرار آن به عنوان یک گونه سازگار با مناطق خشک در طرح های کنترل فرسایش و رسوب و احیای فضای سبز در مناطق کوهستانی مناطق خشک و نیمه خشک به ویژه در استان خراسان و سایر مناطق با شرایط اکولوژیکی مشابه وجود دارد.

آزمون T, بوم سازگان, تنوع گونه ای, خاک, رویشگاه سماق