حمید ترنج زر - دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک
آزاده فتحی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

نبکاهایی که توسط پوشش گیاهی ایجاد می شوند، پدیده ای معمول در چشم اندازهای خشک و نیمه خشک محسوب می شوند و نقش مهمی در جلوگیری از فرسایش و تثبیت ماسه های روان ایفا می کنند. یکی از گیاهان بومی مهم کویر میقان اراک که می تواند خود را در برابر فرسایش بادی حفظ کند و نبکا را تشکیل دهد، گونه بره تاغ (Halocnemum strobilaceum) است. این تحقیق با هدف بررسی نقش گیاه بره تاغ در تشکیل نبکا و رابطه مورفومتری آن با ماسه تجمع یافته در ارضی ماسه ای حاشیه کویر میقان اراک، ۲۶ نبکا در سطح ۱۰۰۰ متر مربع مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور بررسی ویژگی های مورفومتری نبکاها و مقدار ماسه تجمع یافته در این تیپ گیاهی، پارامترهایی همچون طول، عرض و ارتفاع نبکاها و تاج پوشش گیاهی هر کدام به صورت مجزا مورد اندازه گیری قرار گرفت و نتایج نشان داد که گونه بره تاغ به طور میانگین قادر به تثبیت مقدار ۱/۷۴ مترمکعب خاک معادل ۵۶/۱۱۸ تن در هکتار است که با توجه به ابعاد نبکاهای تشکیل شده رقم قابل توجهی بوده و باعث جلوگیری از فرسایش خاک می شود. همچنین حجم نبکا با قطر تاج پوشش و مساحت تاج پوشش گیاه همبستگی معنی دار در سطح احتمال ۵ درصد (*۶۸/ ۰r=) داشت و با ارتفاع گیاه رابطه معنی داری وجود نداشت.

بره تاغ, فرسایش بادی, کویر میقان, نبکا