مصطفی دستورانی - دانشگاه کاشان
عباسعلی ولی - دانشگاه کاشان
عادل سپهر - دانشگاه فردوسی مشهد
چوقی بایرام کمکی - دانشگاه گرگان

یکی از مهم ترین پیامدهای خشکسالی، کاهش منابع آب، کاهش تولیدات کشاورزی، تغییر در پوشش گیاهی و تسریع در بیابان زایی مناطق است.در ارزیابی بیابانزایی اثرات خشکسالی روی پوشش گیاهی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این رابطه، استفاده از روش های سنجش از دور و داده های زمینی برای ارزیابی اثرات خشکسالی از کار آمد ترین روش های شناخته شده است. در این پژوهش، به منظور بررسی اثر خشکسالی روی پوشش گیاهی در استان خراسان رضوی، از داده های هواشناسی و سنجش از دور، برای برآورد شاخص بارش استانداردشده (SPI)، از آمار بارش ۱۰ ایستگاه سینوپتیک استان طی سال های ۲۰۰۱، ۲۰۰۵، ۲۰۰۹، ۲۰۱۳ استفاده شد. همچنین براساس تصاویر گرفته شده از سنجنده TERRA/MODIS هشت روزه در ماه های (می، جون، جولای) شاخص نرمال شده اختلاف پوشش گیاهی محاسبه شده که از میانگین سه ماه به عنوان NDVI سالانه استفاده شده و بر این اساس، پوشش گیاهی استان به چهار گروه طبقه بندی و مساحت هرکدام از طبقات محاسبه شد. در نهایت دو شاخص SPI و NDVI با آزمون پیرسون مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که شاخص SPI در سال ۲۰۰۹ با مقدار ۰/۸۸۲ وضعیت مرطوب و بیشترین مساحت پوشش گیاهی متراکم را دارد، درحالی که سال ۲۰۰۵ دارای SPI ۰/۰۸۱- است و نیز پوشش گیاهی در طبقه معمولی حدود ۷/۱ درصد نسبت به سال ۲۰۰۹ افزایش یافته است. مقدار ضریب هبستگی دو متغیر در سطح خطای کمتر از یک درصد برابر با ۰/۹۰ که نشان دهنده هم تغییری زیاد دو متغیر است و مقدار ضریب تبیین و ضریب تعیین تعدیل شده نیز به ترتیب برابر با ۰/۸۱ و ۰/۷۸ می باشد که در معادله رگرسیونی حاکی از این است که متغیر مستقل شاخص SPI توانسته ۰/۷۸ از تغییرات میزان متغیر وابسته NDVI را برآورد سازد. بر این اساس، با توجه به معادله حاصل از رگرسیون خطی به ازای یک واحد تغییر در شاخص بارش استانداردشده، NDVI به میزان ۰/۰۲۴ تغییر می پذیرد.

خشکسالی, SPI, NDVI, سنجش از دور, خراسان ر ضوی