طاهره شاه جعفری - برنامه ریزی آموزش از راه دور، دانشکده، علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
حسین ابراهیم آبادی - آموزش الکترونیکی و روانشناسی تربیتی، پژوهشکده مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، تهران، ایران
عیسی ابراهیم زاده - گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
محمد هاشم رضایی - روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

این پژوهش، طراحی الگوی  برنامه­های پس از مدرسه در فضای مجازی را برای دانش­آموزان سال سوم راهنمایی تحصیلی شهر تهران در سال۹۲-۱۳۹۱مورد بررسی قرار داده است. در این چهارچوب مولفه های اصلی الگو به منظور تعیین نیازها وعوامل اصلی تعیین­کننده برنامه های پس از مدرسه در فضای مجازی، شناسایی و روابط بین آن­ها مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. بدین منظور از پرسش­نامه محقق­ساخته برای دانش آموزان و مصاحبه نیمه­ساختاریافته با  مدیران و معلمان و دست اندرکاران تعلیم و تربیت استفاده گردید. داده های استخراج شده از پرسشنامه ها و نیز مصاحبه با متخصصان و صاحب نظران در حوزه­های  برنامه­ریزی درسی، تکنولوژی آموزشی و فناوری اطلاعات و ارتباطات با استفاده از دو نرم افزار SPSS و اموس AMOS مورد پردازش و تجزیه و تحلیل قرار گرفته و به این ترتیب الگوی مفهومی "برنامه­های پس از مدرسه در فضای مجازی" تایید شد.  با توجه به نیازسنجی انجام شده، مولفه­های الگوی برنامه­های پس از مدرسه در فضای مجازی، به دو دسته متغیر برون­زاد «دانش و مهارت» و هفت  متغیر درون­زاد «فردی-اجتماعی»، «کسب اطلاعات»، «استفاده فوق برنامه»، «دسترسی به اطلاعات و منابع»، «فراغتی»، «محل برنامه های پس از مدرسه» و «ویژگی های شبکه» تقسیم شدند. در نهایت نتایجنشان داد کهدو مولفه "ویژگی­های فردی – اجتماعی" و "محل برنامه های پس از مدرسه" بیشترین اثرات را به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر الگوی برنامه­های پس از مدرسه در فضای  مجازی دارند. همچنین علاوه برشناسایی مولفه­های اصلی برنامه­های پس از مدرسه و بررسی میزان تاثیرات هر کدام، علل و ضرورت این برنامه­ها بر اساس نتایج کمی و کیفی به دست آمده مورد بررسی قرار گرفته است.

برنامه های پس از مدرسه, اوقات فراغت, فضای مجازی, نیاز سنجی, نوجوانان