سید مرتضی عادلی - استادیار گروه ادیان، مجتمع آموزش عالی حکمت و مطالعات ادیان، جامعه المصطفی (صلی الله علیه و آله) العالمیه، قم، ایران.
محمدباقر قیومی - استادیار گروه ادیان مجتمع آموزش عالی حکمت و مطالعات ادیان، جامعهالمصطفی العالمیه

اندیشه رجعت از آموزه هایی است که همواره در تاریخ تشیع در کنار وقایع مربوط به آخرالزمان و ظهور امام مهدی(عج) کنکاش شده است. به عقیده عالمان شیعه، پشتوانه این اندیشه، قرآن کریم و احادیث اهل بیت‰ بوده و هرچند در جزئیات آن اختلاف کرده اند، ولی بیشتر آنها بر پذیرش اصل رجعت استوارند و برای آن دلیل اقامه کرده اند. امر دیگر، مفهوم رجعت و کیفیت آن از دیدگاه عالمان مکتب تشیع است که درطول تاریخ شیعه در دوره هایی دستخوش تحول شده است که باید بررسی شود.جستار توصیفی تحلیلی پیش رو به دنبال روشن کردن گونه های استدلال و نیز چگونگی رجعت از دیدگاه عالمان شیعه تا عصر حاضر است و پس از بررسی انواع دلایلی که بر اثبات رجعت اقامه شده و نیز پنج دیدگاه موجود درباره کیفیت رجعت، به نکاتی همچون غیرمعاصربودن بیشتر طرفداران اجماع برای اثبات اصل رجعت، معاصربودن قریب به اتفاق قائلان به عدم ضرورت رجعت و همچنین وجود تطور و دگرگونی نظریه ای در تبیین کیفیت رجعت پس از ملاصدرا و در بستر حکمت متعالیه دست یافته است.

رجعت, مفهوم رجعت, دلایل اثبات رجعت, چگونگی رجعت, عالمان شیعه