مصطفی عزیزی علویجه - دانشیار گروه فلسفه اسلامی، مجتمع آموزش عالی حکمت و مطالعات ادیان، جامعهالمصطفی العالمیه

مرحوم علامه طباطباییŠ در ذیل آیه ۱۰۵ سوره مبارکه مائده، بحث مستوفایی درباره معرفت حضوری نفس مطرح می کند. استاد جوادی آملی نیز به مناسبت آیه کریمه «یا ایها الذین آمنوا علیکم انفسکم» بحث معرفت شهودی نفس را به تفصیل مورد تحلیل قرار می دهد.در رهیافتی تطبیقی برای نویسنده آشکار شد که دیدگاه استاد جوادی آملی در عین اشتراک و شباهت با دیدگاه علامه طباطباییŠ، دارای ویژگی ها و امتیازات خاصی است که جزء نوآوری های ایشان به شمار می آید. این امتیازات و ابداعات عبارت اند از:تفکیک میان راه «معرفت نفس» از راه «معرفت الله بالله»، درحالی که علامه طباطباییŠ این دو راه را یکی می دانند. ۲. تفکیک میان «صراط بالقوه» و «صراط بالفعل» در باب معرفت نفس. ۳. تطبیق و اجرایی کردن ارکان شش گانه «حرکت» در سیر جوهری و ذاتی نفس به سوی خودآگاهی. ۴. تبیین اتحاد سالک و مسلک در معرفت نفس و تحلیل آن در قالب اتحاد بایع و مبیع، ثمن و مثمن، کاتب و مکتوب و کتاب. ۵. بهره برداری از روایات معصومان‰ درجهت ارائه راهکارهای سلوکی برای رهروان طریق معرفت نفس.در پژوهش حاضر با رویکرد تحلیلی تطبیقی نخست دیدگاه علامه طباطباییŠ درباره معرفت شهودی نفس کاویده می شود، سپس امتیازات و نوآوری های استاد جوادی آملی دراین باره مورد بازپژوهی قرار خواهد گرفت.

معرفت نفس, معرفهالله, شهود, جهان بینی وحیانی, سلوک انفسی, علامه طباطبایی, آیت الله جوادی آملی