ابراهیم التجائی - دانشیار اقتصاد، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
محمدعلی ابوترابی - استادیار اقتصاد، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

رهیافت آسیبشناسی رشد، چارچوبی برای شناسایی کلیدیترین موانع رشد اقتصادی «خاص هر کشور» است. این رهیافت با وجود منطبق بودن بر منطق مدلهای رشد درونزا، بر خلاف این مدلها، مجموعه ثابتی از عوامل تعیینکننده رشد را برای همه کشورها مفروض نمی داند. به جای آن، همه عوامل بالقوه موثر بر رشد، از جمله عوامل اقتصادی و غیر اقتصادی، را در قالب یک فهرست طولانی درج می کند و با استفاده از یک درخت تصمیمگیری، تعداد محدود و مشخصی از عوامل کلیدی را شناسایی میکند. این چارچوب ضمن انعطافپذیری بیشتر نسبت به چارچوبهای رقیب، اصول و روششناسی علم اقتصاد را هم نقض نمیکند. فرآیند درخت تصمیمگیری با این پرسش آغاز میشود که: چه عاملی علت سطح پایین سرمایهگذاری خصوصی و کارآفرینی در کشور است؟ در پاسخ این پرسش که میتواند «پایین بودن بازدهی اجتماعی سرمایهگذاری» و یا «بالا بودن هزینه تامین مالی» باشد، هر یک از این دو مسیر به شاخههای باریکتری شکسته میشوند. در این مقاله با به­کارگیری رهیافت آسیبشناسی رشد و درخت تصمیم گیری HRV، چند عامل به عنوان موانع تعییین کننده رشد اقتصادی ایران شناسایی شدند: کیفیت سرمایه انسانی، کیفیت زیرساختارها، ریسک های خرد و ریسک های کلان که هر دو به سیاست های مدیریت اقتصادی کشور، از جمله شاخص ها و سیاست های حکمرانی خوب بازمی گردند. در شاخه مالی، سرکوب مالی و تبعیضهای بخشی مهم ترین عامل عدم توسعه مالی متوازن برای شتاب بخشیدن به رشد اقتصادی شده است. مجموعه این تعیین کننده ها، در فقدان یک گرایش و اندیشه صحیح و روشن در سیاست گذاری رشد و توسعه اقتصادی و یادگیری در سطح مدیریت کلان و سیاستگذاری شکل گرفته است.

آسیب شناسی رشد, اقتصاد ایران, حکمرانی خوب, ریسک های خرد, ریسک های کلان, توسعه مالی