نظام ذکریایی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
حامد نجفی علمدارلو - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
سید حبیب الله موسوی - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

برنج، یکی از محصولات راهبردی ایران به شمار رفته و نقش اساسی در تامین امنیت غذایی پایدار دارد. از طرف دیگر در جریان تولید این محصول منابع آب قابل توجهی صرف می شود. از این رو، با توجه به کمبود منابع آبی کشور و خشکسالی های چند دهه اخیر، لازم است که سیاست های لازم به منظور سازگاری با این شرایط در کشور اتخاد شود. هدف تحقیق حاضر، ارزیابی اثرات و پیامدهای اجرای طرح محدودیت کشت برنج به جزء دو استان گیلان و مازندران بر شاخص های مقداری و رفاهی بازار این محصول در کشور است. برای این منظور با استفاده از داده های سال ۱۴۰۰ و مدل برنامه ریزی تعادل فضایی اثرات اقتصادی اجرای این طرح مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، در صورت اجرای ممنوعیت کشت، مقدار عرضه و تقاضای داخلی به ترتیب به میزان ۶/۳۲ و ۵/۷ درصد کاهش می یابد. از دلایل کاهش کمتر مقدار تقاضا، افزایش ۴۷ درصدی مقدار واردات است. همچنین قیمت های داخلی نیز افزایش می یابند. دیگر نتایج تحقیق از دیدگاه شاخص های رفاهی نشان داد، اجرای این طرح باعث کاهش رفاه عاملین بازار برنج به میزان ۲۳ درصد خواهد شد. از این رو با توجه به اثرات رفاهی قابل توجه این سیاست، پیشنهاد می شود روش های کاهنده مصرف آب بر ممنوعیت آن ترجیح داده شود.

برنج, تعادل فضایی, سیاست محدودیت کشت, رفاه