زهرا عزیزی - استادیار گروه اقتصاد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران
مهرناز غسالی - کارشناس ارشد اقتصاد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

کسری مداوم در تراز تجاری غیر نفتی در ایران سبب شده است که موضوع عوامل توضیح دهنده آن مورد توجه محققین و سیاستگذاران قرار گیرد. از این رو در مقاله حاضر تلاش شده که با استفاده از یک الگوی غیر خطی رگرسیون انتقال ملایم توابع تراز تجاری کل و تراز تجاری غیر نفتی با تاکید بر اثر نرخ پس انداز برای دوره زمانی ۱۳۹۶-۱۳۵۷ مورد برآورد قرار گیرد. در این راستا در کنار متغیرهایی همچون نرخ ارز، درآمد سرانه داخلی و درآمد سرانه جهانی که پرکاربردترین متغیرها جهت برآورد تراز تجاری هستند، دو متغیر نرخ پس انداز و متغیر مجازی تحریم نیز به عنوان عوامل موثر در چارچوب دو الگوی مجزای تراز تجاری و تراز تجاری غیر نفتی در نظرگرفته شده است. نتایج حاصل از الگوی رگرسیون انتقال ملایم با رد فرضیه خطی بودن، مدل غیر خطی دو رژیمی را با در نظر گرفتن نرخ پس انداز به عنوان متغیر انتقال، برای هر دو الگو پیشنهاد میدهد. نرخ پسانداز در رژیم اول (قبل از حد آستانه نرخ پس انداز) در هر دو الگو اثر منفی و در رژیم دوم (بعد از حد آستانه نرخ پس انداز) تاثیر مثبت بر تراز تجاری داشته است. نرخ ارز حقیقی موثر نیز جز در رژیم اول تراز تجاری غیر نفتی، اثر مثبت بر هر دو داشته اما اندازه آن در رژیم های مختلف و بسته به نوع تراز تجاری متفاوت است. با توجه به تغییر ضریب این متغیر لازم است در اجرای هرگونه سیاست تعدیل نرخ ارز به منظور اثرگذاری بر تراز تجاری، به شرایط حاکم بر الگو و تفاوت ضرایب نیز توجه گردد. همچنین نتایج نشان می دهد که تحریم ها تنها بر تراز تجاری کل اثر معناداری داشته اند

تراز تجاری, تراز تجاری غیر نفتی, نرخ پسانداز, تحریم, رگرسیون انتقال ملایم