علی افضلی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول

هفت پیکر یا بهرامنامه، چهارمین منظومه نظامی از نظر ترتیب زمانی و یکی از دو شاهکار او در کنار خسرووشیرین از لحاظ کیفیت است.این اثر دارای دو بخش کلی است:بخش اول مربوط به بهرام که روایتی تاریخ گونه دارد و بخش دوم که روایتهایی اپیزودیک از زبان هفت همسر بهرام است.ساختار این اثر، تحلیل ادبی آن از دیدگاه مکتب فرمالیسم را امکانپذیر می سازد. در تحلیل ساختاری روایت، شخصیت دیگر به عنوان یک فرد انسانی واقعی در متن وجود ندارد،‌ بلکه مجموعه‌ای است از کنش‌ها، تصاویر و نشانه‌های زبانی. شخصیت‌ها در داستانهای هفت پیکر، موقعیت ممتاز و جایگاه کانونی شان را در روایت‌ها، از دست می‌دهند و متنیت می یابند به نحوی که آنها را می توان مستوفا و جدا از زمینه و بافتارشان، مورد بحث قرار داد. در این مقاله ابتدا واژه شخصیت را در روایت شناسی ساختارگرا بررسی می کنیم آنگاه آن را به عنوان یک کنشان یا عنصر روایی تحلیل خواهیم کرد.بازنمایی شخصیت به شکل مستقیم و غیر مستقیم، منابع و نمودگارهای آن نیز در هفت پیکر نظامی در قالب کنش، نام و عنوان، زبان و ظاهر بیرونی و محیط نشان داده می شود.

هفت پیکر، شخصیت، روایت شناسی، مکتب فرمالیسم