آسیه ذبیح نیاعمران - استادیار دانشگاه پیام نوریزد

تنسر پارسایی افلاطونی مذهب بود که سلطنت را رها کرده و گوشه نشینی اختیار کرده بود. او بنا بر روایت های متون پهلوی ، عربی و فارسی از کسانی است که نقش بسزایی در بر تخت نشستن اردشیر داشت. هم چنین او با یاری نامه های اندرزی خود ، تدبیر خویش را به اردشیر عرضه کرد. این زاهد درنامه های خود ، بی محابا آراء وعقاید ِ مذهبی، سیاسی ، اجتماعی و... خودرامطرح ساخته است. با مطالعه ی این نامه ها می توان به میزان دانش وتسلط ِ این شخصیت به مسایل گوناگون ِ دینی ، اجتماعی و...پی برد. نامه ها ، بی تردید بازتاب افکاراین شخصیت هستند. نامه های تنسر از سه بخش : عنوان آغازین، متن اصلی و ختمِ مکتوب تشکیل می شود ، که هر کدام از این سه بخش ، ارکان فرعی را نیز در بر می گیرند. زبان تنسر در نامه ها جسورانه است، و مخاطب هیچ شک ، تردید و ناخالصی در گفته های وی نمی یابد. هرآن چه که روح بلند ِ او را آزارمی دهد برکاغذ روان می سازد وبدون ترس ونگرانی وباشور وحال مسایل ِ متعدد را مطرح می کنند. علاوه برموارد یادشده ، درمتن این نامه ها ، به وضوح ، می توان نویسنده ای روشنفکر واندیشمند رایافت که با پشتوانه ی غنی دینی و فرهنگی همراه با رنج می نویسد.به طورکلی ، مطالعه ی این نامه ها سرور و حظی وصف ناپذیربه مخاطب می بخشد که می تواند راهنمای مسیر زندگی او باشد ، و هم چنین موجبات آگاهی را فراهم آورند. لحن خطابی نیز درنامه های تنسر دیده می شود، با این تفاوت که خطاب های وی روانی وسادگی خاصی دارد ، البته گاهی نیز نامه های بدون خطاب هم دیده می شود که نویسنده ازهمان ابتدای نامه به مطلب اصلی می پردازد. هم چنین شرح اشتیاق ، یکی از زیبا ترین بخش های نامه محسوب می شود. ذکر انتظارات ، به طور معمول ، در بخش ِ پایانی نامه ها دیده می شود. هدف مقاله حاضر بررسی عناصر ، ساختار و ارکان اصلی و فرعی نامه های تنسر است.

تنسر، نامه، اردشیر، خطاب، شرح اشتیاق، ساختار، ارکان اصلی ، ارکان فرعی