عبدالرسول فروتن - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

تذکره‌های شعری از مهمترین منابع برای شناخت احوال و آثار شاعران است. یکی از این تذکره‌ها که از دوره قاجاریه برجای مانده و در سال 1313 هجری قمری تألیف شده، شکرستان پارس نام دارد و از آثار محمدحسین شعاع‌الملک شیرازی (1289-1363 ق) است. این تذکره - که به شاعران دیار فارس اختصاص دارد - احتمالاً در دو مجلد بوده، اما در حال حاضر تنها نسخه‌ای از جلد اول آن (مشتمل بر احوال و آثار هشتاد و یک شاعر، از آثار ارسنجانی تا شوریده شیرازی) در دست است. در این مقاله بر آنیم تا پس از معرفی این تذکره، به بررسی سبک، نسخه و رسم‌الخط، منابع و مآخذ، شیوه تذکره‌نویسی و اهمیت این اثر در شناخت شاعران بپردازیم. مسأله‌ای که به ارزش این تذکره می‌افزاید این است که تعداد قابل توجهی صاحبان تراجم این تذکره معاصر شعاع‌الملک بوده‌اند و وی با برخی از آنان ارتباط داشته است. از آنجا که برخی از شاعران ذکر شده در این تذکره هنرمند (خوشنویس، تذهیب‌گر و نقاش) هم بوده‌اند، می‌توان اطلاعات مفیدی درباره تاریخ خوشنویسی ایران در آن یافت.

شکرستان پارس، شعاع‌الملک شیرازی، شاعران فارس، تذکره‌نویسی