نوید دهقانی - کارشناس ارشد مدیریت رسانه، دانشگاه پیام نور واحد تهران غرب، تهران، ایران.

کپی رایت به عنوان یکی از پدیده های موجود در جوامع کهن بشری سابقه داشته است. با وجود این، جایگاه آن در نظام های حقوقی یا عرفی به نحو شایسته ای مورد حمایت قرار نگرفته است. مهم ترین و برجسته ترین حق در مالکیت فکری، حق انتشار آن است. حق نسخه برداری، مقدمه و شرطی برای منتفع شدن از اثر به شمار می رود. نسخه برداری از اثر بدون رضایت مولف آن، تجاوز به شخصیت و آزادی فردی تلقی می شود. به همین لحاظ، فقط مولف است که می تواند انتشار یا معرفی کردن اثرش را اجازه دهد یا موافقت کند که دیگران، از اثرش به منظور تنظیم یک اثر ترکیبی و یا جمعی، استفاده نمایند. این جنبه از مالکیت فکری که در مقوله کپی رایت می گنجد، نیازمند حمایت است. اهمیت حمایت بدان جهت است که نقض کپی رایت موجب از بین رفتن روحیه خلاقیت و تزلزل فرهنگ جامعه می شود. شناسایی حقوق مالکیت فکری برای دارندگان این حقوق، به تنهایی کافی نیست. در نظر گرفتن ضمانت اجرای نقض حقوق مالکیت ادبی و هنری (کپی رایت) می تواند به حفظ هرچه بیشتر حقوق پدیدآورندگان آثار مشمول کپی رایت کمک شایانی بنماید. ناگفته نماند که در قوانین ایران مجازات نقض حقوق مالکیت ادبی و هنری به صورت یکپارچه در نظر گرفته نشده است و قوانین متعددی در این زمینه وجود دارند. همچنین ایران عضو هیچ یک از کنوانسیون های بین المللی مربوط به حق مولف نیست و به «موافقتنامه تریپس» نیز نپیوسته است. به همین علت، آثار پدید آمده در ایران به وسیله افراد مقیم ایران در کشورهای دیگر محافظت نمی شوند.

مالکیت فکری، محصولات فرهنگی، کپی رایت، کنوانسیون برن، موافقت نامه تریپس، تهیه کننده