هاله فرد مسعود - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
جبراییل رزمجو - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
بهرام ناصری - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
محمد رضا عباسی مژدهی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان، بخش گیاه پزشکی، رشت، ایران

مگس میوه زیتون، Bactrocera oleae Rossi، آفت تک­خوار و چند نسلی مهم میوه زیتون می­باشد. با توجه به خسارت این آفت، در این تحقیق تاثیر برخی از هورمون­های گیاهی در جهت کاهش جمعیت آفت روی رقم فیشمی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی طی سال­های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ مورد بررسی قرار گرفت. محلول­پاشی درختان در دو نوبت قبل از گلدهی و رشد میوه با اسیدهای جاسمونیک (۱ و ۲ میلی­گرم بر لیتر)، سالیسیلیک (۱و ۲ میلی­مولار) انجام شد. نتایج بررسی تراکم مراحل مختلف رشدی نابالغ این آفت (تخم، لارو سنین اول، دوم، سوم و شفیره) در دو سال آزمایش نشان داد که تاثیر سال (زمان) فقط در صفت تخم معنی­دار، و تاثیر تیمار در سایر صفات دارای تفاوت معنی­دار (به جز تخم و لارو سنین اول) در سطح احتمال یک درصد بودند. تفاوت معنی­داری بین تاثیر تیمار در سال، در لاروهای سنین سوم و شفیره در سطح احتمال یک درصد مشاهده شد. بررسی صفات مورفولوژیکی میوه نشان داد که تاثیر تیمار در طول، وزن، حجم، چگالی و وزن گوشت میوه؛ و تاثیر تیمار در سال، فقط در طول و عرض میوه و هسته، و وزن هسته در سطح احتمال یک درصد معنی­دار بودند. ترکیبات شیمیایی موجود در روغن نمونه­های سالم تیمار شده نشان داد که درصد اسیدهای چرب غیر اشباع اولئیک و لینولئیک، مقادیر کلروفیل، کاروتنویید و فنول کل نسبت به شاهد افزایش یافت. بنابراین، ترکیبات اسید جاسمونیک و اسید سالیسیلیک می­توانند با تاثیر بر برخی صفات مورفولوژیکی و افزایش مقادیر متابولیت­های ثانویه میوه، با ایجاد مقاومت آنتی­بیوزی سبب اختلال در چرخه زندگی و کاهش خسارت آفت شوند.

اسید جاسمونیک, اسید سالیسیک, رقم بومی, متابولیت های ثانویه, مگس میوه زیتون