علی روحانی - Social sciences college, Yazd University
هانیه سادات حسینی فتح آبادی - Social sciences college, Yazd University

مقدمه: خانواده به طور سنتی کارکردهای خاص حمایتی مراقبتی داشته است؛ با وجود این، در دوره اخیر این نهاد اجتماعی در کنار افزایش سیالیت فرهنگ عمومی، با چالش های کارکردی مهمی مواجه شده است. از جمله آن ها، ناتوانی خانواده در کنترل رسمی و غیررسمی نوجوانان است که در پی آن، ناهنجاری های عمومی مانند خودزنی در آن ها مشاهده می شود. هدف پژوهش حاضر، واکاوی بسترهای خانوادگی منتهی به خودزنی در بین دانش آموزان دختر در شهر یزد است.  روش: پژوهش حاضر از رویکرد کیفی، و روش نظریه زمینه ای استفاده کرده است و با نمونه گیری نظری، بیست و سه نفر از دانش آموزان دختر دبیرستانی در شهر یزد انتخاب شدند و با آن ها مصاحبه های عمیقی در مورد خودزنی در بستر مساله های خانوادگی انجام داده شد. فرآیند نمونه گیری نظری تا مرحله اشباع داده ها ادامه یافت.  نتایج: داده های گردآوری شده با استفاده از کدگذاری باز، محوری و گزینشی، تحلیل شده و در قالب خط داستان (شامل بیست و شش مقوله اصلی و یک مقوله هسته) و مدل پارادایمی به نمایش درآمدند. نتایج نشان داد که ازجاکندگی خانوادگی به طورعمده به دنبال عواملی چون خلا عاطفی، مالی، فقدان پدر، ازهم گسیختگی خانواده به واسطه ازدواج دوم، قیاس تحقیر، تجربه زیسته از تنبیه، تجربه زیسته آسیب، میراث مصرف و میراث خودزنی برساخته می شود. دختران نوجوان در مقابل آن، استراتژی های متفاوتی را برمی گزینند. پنهان کاری همه جانبه، بروز رفتارهای دوگانه در خانه و مدرسه، خودنمایی عرفی و خودزنی از جمله این استراتژی ها است که در بین دانش آموزان فعال شده و با خود پیامدهایی مانند یوتوپیای خانواده جدید، فاصله گزینی عاطفی از والدین، ناامیدی مداوم و تروما را داشته است.  بحث و نتیجه گیری: ازجاکندگی خانوادگی، وضعیت مشکل آفرینی را منجر شده است که در آن خانواده ها کارکردهای خود را از دست رفته می بینند و ناتوان از تغییرات مثبت هستند. به عبارتی، توانایی حل مساله از مسیرهای موجود و به ویژه مسیرهای پیشینی و سنتی وجود ندارد؛ درنتیجه، نیازمند اقدامات مداخله ای هوشمند در این خانواده ها هستیم.

Family Time-Space Separation, Family Anomie, Family Contexts, Self-Harm, High School Girl Students, Yazd, ازجاکندگی خانوادگی, ازهم گسیختگی خانواده, بسترهای خانوادگی, خودزنی, دانش آموزان دختر, یزد