چینگ وانگ - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده مطالعات آسیایی و آفریقایی، دانشگاه مطالعات بین المللی شانگهای، شانگهای، چین

«سمندر» جانور اسطوره­ای اراسیایی است که در متون تاریخی و ادبی چینی، فارسی و غربی دوران باستان به صورت های گوناگون توصیف شده است. در متون غربی معمولا این جانور به صورت «دوزیست دم داری که در آتش زندگی می کند» توصیف شده که هویت اصلی «سمندر» در زیست­شناسی امروزه تلقی می شود. در متون اسلامی و چینی سمندر بیشتر به صورت «حیوانی آتشین که می توان با موهایش پارچه ای بافت که در آتش نمی سوزد» توصیف شده است. منظور نویسندگان آن منابع از پارچه همان «پنبه نسوز» است. در متون چینی اسم سمندر به پارچه «هو هوان» دگرگون شده است. در این مقاله کوشیده ایم تا با ذکر نمونه هایی از توصیفات «سمندر» در متون مختلف، شباهت ها و تفاوت های شناختی مردم از آن را در غرب و شرق دوران باستان بررسی کنیم. با تمرکز بر شباهت ویژگی های سمندر در متون فارسی و چینی، می توان گفت که معنا و مفهوم سمندر از مناطق غربی (ایران و عرب) به چین انتقال یافته و در این روند تحولات معنایی پذیرفته است. به عبارت دیگر، تحولات معنایی «سمندر» از غرب به شرق از نمونه­های مهم تبادلات فرهنگی تمدن چین و ایران اسلامی به شمار می رود.

سمندر, پارچه «هو هوان», متون فارسی, متون چینی, دگرگونی معنایی