مجتبی عطارزاده - دانشیار، گروه معارف اسلامی و دروس عمومی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

مراسم حج هر سال و حضور بی پیرایه و عاری از تعلقات دنیوی حجاج در سرزمین وحی، زمینه ای مناسب برای احساس ضرورت مسئولیت همگانی آحاد مسلمین در پیگیری هدفی واحد، یعنی کوشش برای خداگونه شدن انسان ها در روی زمین و تلاش برای تحقق عدالت در جوامع اسلامی فراهم می سازد. این نوشتار در پاسخ به این پرسش که «چگونه مناسک حج به ایجاد همبستگی معطوف به عدالت در جامعه اسلامی مدد می رساند؟» در پی آن است تا صحت این فرضیه که «با درک مفهوم عدالت مداری طی مناسک مختلف حج به منزله ارزشی مشترک در هویت اصیل اسلامی، عدالت خواهی به مثابه یک مکانیسم میانجی، می تواند پیوند و همگرایی آحاد مسلمین را به ارمغان آورد» را از رهگذر مطالعه کتابخانه ای و به شیوه توصیفی- تحلیلی بررسی کند. یافته های تحقیق نشان می دهد که مناسک حج از احرام گرفته تا رمی جمرات و قربانی، همگی در صدد طرح عدالت در جایگاه یک ارزش و یک معیار و مکانیسم میانجی در زندگی اجتماعی انسان ها است تا به انبوه مسلمانان در این اجتماع سالانه یادآوری شود چنانچه عدالت در پهنه جوامع صورت عملی به خود بگیرد، می تواند با پی ریزی روابط در همه حوزه ها، سبب گسترش حلقه های پیوند در خلق همکاری های اجتماعی دنیای اسلام گردد.

عدالت, حج, همبستگی, غایت گرائی, هویت دینی