صادق حسین نیایی - گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
محمد جعفری - گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
علی طویلی - گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
سلمان زارع - گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

زمینه و هدف: نگرانی های عمومی درباره تاثیر آلاینده های محیطی بر سلامت انسان منجر به افزایش توجه به وجود مواد سمی در رژیم غذایی انسان و حیوان در دهه های گذشته شده است. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی تاثیر کمپوست پسماند شهری بر کاهش غلظت فلز سرب در رژیم غذایی و اندام های نشخوارکنندگان چراکننده می باشد. مواد و روش ها: در یک آزمایش گلخانه ای کمپوست در چهار سطح ۰، ۱، ۳ و ۵ درصد وزنی به یک خاک معدنی آلوده به سرب اضافه شد و به مدت شش ماه گیاه Stipa arabica (استیپا) در آن کشت داده شد. بعد از برداشت گیاه، غلظت سرب خاک و ریشه و شاخساره با استفاده از دستگاه ICP-OES مشخص شد. سپس میزان دریافت روزانه سرب توسط گاو و گوسفند و غلظت آن در اندام ها بر اساس مدل های زنجیره غذایی تعیین و با استانداردهای اتحادیه اروپا در رابطه با کیفیت محصولات حیوانی از دیدگاه سلامت حیوان و امنیت غذایی برای انسان به عنوان حد بحرانی مقایسه شد. یافته ها: نتایج نشان داد که کمپوست توانست با کاهش ۶۵ و ۶۰ درصدی به ترتیب برای گاو و گوسفند، دریافت روزانه سرب را به حد مجاز از دیدگاه سلامت حیوان برساند. تجمع سرب در اندام ها به صورت کلیه > کبد > گوشت بود که با اعمال کمپوست تا % ۶۴/۷۷ کاهش یافت و از لحاظ سلامت حیوان غلظت سرب در همه اندام ها به حد ایمن کاهش پیدا کرد و از دیدگاه امنیت غذایی غلظت آن را برای مصرف گوشت توسط انسان به کمتر از مقدار استاندارد رساند.نتیجه گیری: کمپوست پسماند شهری به عنوان یک بهساز آلی می تواند به طور معنی داری غلظت سرب در رژیم غذایی و بافت های حیوانات را کاهش دهد و آن را به حد مجاز برساند.

سرب, کمپوست پسماند شهری, ریسک سلامت, نشخوارکنندگان چرا کننده, Stipa arabica