محمدرضا حسینی - دانشیار دانشگاه عالی دفاع ملی، رایانامه: rezahsn۸۸@gmail.com

نیروهای نظامی آمریکا مستقر در عراق روز جمعه سوم ژانویه۲۰۲۰ با چند فروند پهپاد، فرمانده سپاه قدس و تیم همراه وی را در نزدیکی فرودگاه بغداد به شهادت رساندند. ترور سپهبد سلیمانی در قلمرو سرزمینی عراق توسط نیروهای دولت ثالث، پرسش های متعددی را از منظر حقوقی مطرح کرده است. مهم ترین سوالات قابل طرح این است که این اقدام جنایتکارانه در پرتو اصول و قواعد حقوق بین­الملل عام، حقوق بشردوستانه بین­المللی، حقوق بشر و همچنین اسناد بین­المللی ازجمله منشور ملل متحد، موافقتنامه امنیتی سوفا ۲۰۰۸، کنوانسیون نیویورک ۱۹۷۳و کنوانسیون شیکاگو ۱۹۴۴ از چه وضعیتی برخوردار است؟ محقق در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی - توصیفی و مطالعات کتابخانه ای و با ابزار فیش برداری، مطالب مورد نیاز از منابع مربوط را گردآوری و سپس با روش تحلیل مضمون تلاش کرده تا به سوالات مطرح شده در مورد ابعاد حقوقی این حادثه پاسخ گوید. یافته­های پژوهش نشان می­دهد اقدام آمریکایی­ها در ترور سپهبد سلیمانی و تیم همراهش، نقض آشکار اصول منشور ملل متحد و ناقض بدیهی­ترین اصول و قواعد حقوق بین الملل ازجمله اصل عدم مداخله، اصل احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی دولت ها، اصل منع توسل به زور، اصل مصونیت دولت ها و ارکان آنها، اصل ممنوعیت پرواز پهپاد بر فراز قلمرو هوایی سایر دولت ها، و مفاد توافقنامه امنیتی سوفا است. علاوه بر این آمران و عاملان این جنایت نمی­توانند به استناد توسل به مفاهیم «قتل هدفمند» و یا دفاع مشروع پیش­دستانه از زیربار مسئولیت بین­المللی خود شانه خالی کنند.

حقوق بشردوستانه بین المللی, قتل هدفمند, کنوانسیون شیکاگو۱۹۴۴, کنوانسیون نیویورک ۱۹۷۳, موافقتنامه سوفا ۲۰۰۸