روزبه طهماسبی بیرگانی - دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران
گیتی فرقانی تهرانی - دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی غلظت عناصر بالقوه سمی در خاک های پیرامون نیروگاه سیکل ترکیبی شهید رجایی واقع در فاصله ۲۵ کیلومتری شهرستان قزوین می باشد. بدین منظور تعداد ۲۵ نمونه خاک سطحی (عمق ۰ تا ۱۰ سانتی متر، در هر ایستگاه حدود ۱ کیلوگرم) برداشت گردید و پس از آماده سازی نمونه ها (خشک کردن در دمای آزمایشگاه و غربال کردن نمونه ها با استفاده از الک ۶۳ میکرون)، پارامترهای فیزیکی و شیمیایی (شامل بافت، pH، مقدار ماده آلی، کربنات کلسیم و ظرفیت تبادل کاتیونی) اندازه گیری شد. غلظت عناصر بالقوه سمی (PTEs) پس از هضم اسیدی قوی نمونه ها توسط دستگاه ICP-OES اندازه گیری شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که میانگین غلظت عناصر بالقوه سمی به صورت Mn> Zn>V> Cu> Cr> Pb> Ni> Co> As> Sb> Cd کاهش می یابد. محاسبه ضریب غنی شدگی نشان می دهد که خاک های منطقه نسبت به عناصر Cd، Cr، Cu دارای غنی شدگی کم و نسبت به عناصر Pb، Sbو Zn دارای غنی شدگی قابل توجه هستند. ضرایب همسبتگی، آنالیز خوشه ای، و تحلیل مولفه اصلی نشانگر منشا فعالیت صنعتی برای عناصر Cu، Ni، Pb و Zn، و منشا کشاورزی (کاربرد کودهای شیمیایی و آفت کشها) برای As و Cd در خاک منطقه است. همچنین، بیشترین غلظت عناصر Cu، Ni، Pb و Zn در نمونه های خاک برداشت شده در فواصل نزدیک به نیروگاه و در جهت باد غالب (شمال و جنوب شرق نیروگاه) مشاهده می شود، بنابراین این عناصر احتمالا از فعالیت نیروگاه وارد خاک شده اند. ارزیابی ریسک سلامتی عناصر بالقوه سمی، نشانگر خطر سرطانزایی As, Cr, Ni برای کودکان از مسیر بلع است. خطر سرطانزایی عناصر As، Ni، Cr، Pb و Cd از طریق تمام مسیرها، برای گروه سنی کودکان بیشتر از بزرگسالان است.

عناصر بالقوه سمی, آلودگی, خاک, ارزیابی خطر سلامتی