Mohammadreza Pourghayoumi - Research Assistant Professor, Date Palm and Tropical Fruits Research Center, Horticultural Science Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ahvaz, Iran.
Kamal Gholamipour Fard - Assistant Professor, Department of Plant Production, College of Agriculture and Natural Resources of Darab, Shiraz University, Darab, Iran.
Sara Farokhzadeh - PhD of Plant Breeding, Field and Horticultural Crops Research Department, Fras Agricultural and Natural Sciences Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Shiraz, Iran.

هسته خرما منبعی غنی از مواد معدنی، فیبر، کربوهیدارت و دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی بالایی است که می تواند به عنوان یک منبع ارزان و فراسودمند در فرمولاسیون محصولات غذایی در کشور مورد استفاده قرار گیرد. این پژوهش به منظور بررسی میزان عناصر غذایی در هسته ۱۵ رقم خرمای تحت کشت در استان خوزستان شامل ارقام داخلی (فرسی، استعمران، زاهدی، دیری، بلیانی، بریم، برحی، سویدانی، اشرسی، حلاوی، عویدی و پیارم) و خارجی (مجول، دگلت نور، توری) در پژوهشکده خرما و میوه های گرمسیری انجام شد. این ارقام در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین میزان مواد معدنی هسته ارقام مختلف خرمای مورد بررسی، تفاوت بسیار معنی داری از نظر میزان عناصر معدنی آهن، منگنز، مس، روی، سدیم، پتاسیم و کلسیم وجود دارد. در هسته های خرما، عنصر پتاسیم دارای بالاترین مقدار نسبت به سایر عناصر بود و پس از آن کلسیم، سدیم، روی، آهن، منگنز و مس قرار گرفتند. بالاترین میزان عناصر آهن و منگنز در هسته رقم دیری و بالاترین میزان مس و پتاسیم در هسته رقم مجول مشاهد شد. هسته رقم دگلت نور داری بالاترین میزان سدیم و کلسیم بود. همچنین، بالاترین میزان عنصر روی در هسته رقم برحی یافت شد. در هسته های ارقام مختلف خرما، بین درصد کلسیم و درصد سدیم بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار مشاهده شد. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای، ارقام خرمای مورد بررسی از نظر میزان عناصر غذایی هسته، در چهار گروه اصلی طبقه بندی شدند. به طور کلی، هسته های خرمای ارقام مورد بررسی، حاوی مقادیر قابل توجه اما کاملا متغیری از عناصر غذایی بودند و استفاده از هسته های ارقام خرمای داخلی دیری و برحی و رقم خارجی مجول به عنوان اجزای مهم در تولید مواد غذایی فراسودمند در کشور توصیه می شود.

Minerals, Variety, Food products, Date palm, Cluster analysis, مواد معدنی, واریته, محصولات غذایی, نخل خرما, تجزیه کلاستر