زانیار غفوری - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج. ایران
سهیل ایگدری - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج. ایران
هادی پورباقر - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج. ایران

این مطالعه به منظور بررسی دوشکلی جنسی ماهی بوتک دهان بزرگ (Cyprinion macrostomum) در رودخانه زاب کوچک با استفاده از روش های ریخت سنجی سنتی و هندسی به اجرا درآمد. بدین منظور طی سال ۱۴۰۰، تعداد ۳۷ قطعه ماهی بوتک دهان بزرگ (۲۱ قطعه ماده و ۱۶ قطعه نر) با استفاده از دستگاه ماهیگیر الکتریکی صید شدند. پس از تعیین جنسیت نمونه ها، ۱۸ ویژگی ریختی با استفاده از کولیس دیجیتال اندازه گیری شدند. همچنین برای استخراج داده های حاصل از شکل بدن در روش هندسی از سمت جانبی هر دو جنس نر و ماده عکس برداری انجام شد سپس از عکس های گرفته شده در نرم افزار tpsDig۲ تعداد ۱۶ نقطه لندمارک تعریف و رقومی سازی شدند. داده های استخراج شده با استفاده از آزمون های آماری چند متغیره تحلیل مولفه های اصلی (PCA)، تست تی و من ویتنی، مورد تحلیل قرار گرفتند. براساس نتایج تحلیل تابع تشخیصی (DFA) و T-test هتلینگ شکل بدن در دو جنس نر و ماده تفاوت معنی داری را نشان داد (۰۵/۰>P). جنس نر گونه C. macrostomum عمق بدن بیشتر، پوزه خلفی تر و طول ساقه دمی کمتری نسبت به جنس ماده داشت. دو جنس نر و ماده در  ۸ صفت ریخت سنجی دارای تفاوت معنی داری با یکدیگر بودند(۰۵/۰>P). نتایج این مطالعه عملکرد ریخت سنجی سنتی و هندسی در تمایز دو شکلی جنسی گونه  C. macrostomum تایید نمود

دوشکلی جنسی, لندمارک, زاب کوچک, بوتک دهان بزرگ