مریم نوروزپور - گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
محمد رضا ساریخانی - دانشیار بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
ناصر علی اصغر زاد - استاد بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

برای آگاهی از وضعیت آلودگی خاک به ترکیبات نفتی و پایش تغییرات آن، استفاده و سنجش فعالیت آنزیمی یکی از روشهای مورد توجه است. بدین منظور برای کاهش آلودگی نفتای سنگین (۷%) در یک خاک لوم شنی آلوده، انواع تیمارهای زیست پالایی از جمله تحریک زیستی (شامل تامین عناصر NP، افزودن کود دامی و سورفاکتانت Tween ۸۰)، تیمار تلقیح زیستی (استفاده از کنسرسیوم باکتری های کارآمد) و تیمار تلفیقی (شامل همه تیمارهای تحریک زیستی و تلقیح زیستی) مورد آزمایش قرار گرفت. بعد از اجرای آزمایش در زمان های مختلف فعالیت آنزیم های دهیدروژناز و لیپاز اندازه گیری شد. آزمایش به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات با در نظر گرفتن ۳ تکرار در گلدان های ۳ کیلوگرمی انجام شد. نتایج نشان داد در مدت زمان آزمایش، تیمارهای زیست پالایی باعث کاهش آلودگی نفتای سنگین شدند و بیشترین مقدار حذف این ماه به میزان ۸۱% در تیمار تلفیقی به دست آمد. همچنین آلودگی، فعالیت آنزیمی خاک را تحت تاثیر قرار داد به طوری که فعالیت آنزیم دهیدروژناز و لیپاز در همه تیمارهای زیست پالایی روند کاهشی از خود نشان داد. آنزیم دهیدروژناز در تیمار کود گاوی در مدت زمان آزمایش از ۶۷/۱ به ۵۹/۰ (μg TPF/g.h) رسید و آنزیم لیپاز در تیمار تلفیقی در مدت زمان آزمایش از ۸۲/۳۳ به ۲۴/۲۶ (mU/g) رسید. از میان تیمارهای زیست پالایی، تیمار کود گاوی و تیمار تلفیقی نسبت به تیمار تحریک زیستی و تلقیح زیستی تاثیر بیشتری در حذف آلودگی نفتای سنگین داشتند. بکارگیری تیمارهای فوق با فراهم سازی شرایط بهینه غذائی، رطوبتی و تهویه ای ضمن تشدید فعالیت میکروارگانیسم های بومی خاک قادر به حذف بیشتر نفتای سنگین بودند.

تحریک زیستی, دهیدروژناز, زیست پالایی, لیپاز, نفتای سنگین