شکوفه مرادی - گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
محمد رضا ساریخانی - دانشیار بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
علی بهشتی آل آقا - گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی
کریم حسن پور - گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
جلال شیری - دانشگاه تبریز

آلودگی نفتی یکی از بحرانی ترین آلودگی های زیست محیطی می باشد که بر ویژگی های زیستی، فیزیکی و شیمیایی خاک تاثیر می گذارد. در این تحقیق، شاخص های زیستی تنفس پایه (BR) و تنفس برانگیخته (SIR) در خاک های آلوده به نفت مورد توجه بود. ۱۲۰ نمونه خاک آلوده به نفت از منطقه نفت شهر کرمانشاه با سه سطح آلودگی شدید (H:High)، متوسط (M:Moderate) و کم (L: Low) از عمق ۱۵-۰ سانتی متری تهیه شد. پس از اندازه گیری ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک ها، BR و SIR اندازه گیری شدند. همچنین برای تعیین جمعیت میکروبی کل و باکتری های درگیر در تجزیه نفت، به ترتیب اقدام به شمارش میکروبی در محیط کشت های NA و CFMM شد که رابطه مستقیمی با افزایش غلظت نفت داشت. میانگین درصد نفت اندازه گیری شده به روش سوکسله، به ترتیب ۰۳/۴، ۹۵/۹ و ۵۰/۲۲ درصد برای سطوح L، M و H به دست آمد. نتایج نشان داد که با افزایش شدت آلودگی، BR و SIR افزایش یافتند. بالاترین تنفس BR و SIR به ترتیب با مقادیر ۰۵۳/۰ و ۲۳۴/۰(mgCO۲/g.h) درخاک های H به دست آمد. آنالیز رگرسیون چندگانه متغیرهای مستقل روی BR و SIR نشان داد که موثرترین متغیر، درصد نفت (Oil) بود که به ترتیب ۵۹ و۷۲ درصد از واریانسBR و SIR را توجیه کرد. آنالیز مولفه های اصلی نیز انجام شد و ۷۳ درصد از واریانس تراکمی نمونه ها توسط دو مولفه اول (مولفه بیوشیمیایی و مولفه فیزیکی) قابل توجیه بود. آلودگی نفتی طولانی مدت و طبیعی باعث گزینش جامعه میکروبی مقاوم به نفت شده و بنابراین مثبت آنها به حضور ترکیبات نفتی و افزایش تنفس میکروبی را شاهد هستیم.

آلودگی نفتی, جمعیت میکروبی, BR, sir, PCA