مصطفی زنگویی - دانشجوی دکتری زراعت، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه بیرجند
سهیل پارسا - دانشیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه بیرجند
مجید جامی الاحمدی - استاد گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه بیرجند
علی ایزانلو - دانشیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه بیرجند

خارشتر (Alhagi camelorum Fisch) گیاهی از خانواده بقولات با خواص دارویی و قابلیت تولید علوفه است. به منظور بررسی تاثیر شوری آب آبیاری، تراکم و اکوتیپ بر غلظت عناصر معدنی اندام هوایی و ریشه خارشتر پژوهشی در دو منطقه، مزرعه دانشکده کشاورزی بیرجند و حجت آباد سربیشه در سال ۱۳۹۹، به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سطوح شوری شامل ۳.۵، ۷.۵ و ۱۲ دسی­زیمنس بر متر به عنوان کرت های اصلی و سطوح تراکم (۱۰ و ۲۰ بوته در مترمربع) و اکوتیپ (کرند و وشمگیر) به عنوان کرت­های فرعی به صورت فاکتوریل در نظر گرفته شدند. اعمال حداکثر شوری آب آبیاری در مقایسه با شاهد، عملکرد علوفه ­تر را در بیرجند از ۲۷۵۶ به ۱۸۶۸ و در سربیشه از ۲۴۲۵ به ۱۹۳۱ کیلوگرم در هکتار کاهش داد. همچنین شوری سبب افزایش معنی ­دار سدیم اندام هوایی در سربیشه از ۱.۳۹ به ۲.۶۸ درصد و سدیم ریشه در بیرجند از ۰.۱۲۶ به ۰.۱۵۹ درصد و کاهش معنی­ دار پتاسیم ریشه در سربیشه از ۳.۹۴ به ۱.۷۸ درصد گردید. با افزایش تراکم منیزیم اندام هوایی در بیرجند از ۰.۰۲۳ به ۰.۰۱۶ و در سربیشه از ۰.۰۲۸ به ۰.۰۲۰ درصد کاهش یافت. همچنین منیزیم ریشه در بیرجند به طور معنی ­داری (از ۰.۰۱۵ به ۰.۰۱۱) و پتاسیم ریشه در سربیشه از ۵.۶ به ۴.۸ درصد کاهش یافت ولی سدیم اندام هوایی در هر دو مکان به طور معنی ­داری افزایش یافت. مقادیر منیزیم اندام هوایی خارشتر کمتر از حد مطلوب برای دام بود و کشت با تراکم ۲۰ بوته در مترمربع این مشکل را تشدید نمود. اکوتیپ کرند در سربیشه پتاسیم کمتری نسبت به اکوتیپ وشمگیر داشت بنابراین کیفیت علوفه بالاتری داشت. علوفه تولیدی در سربیشه نسبت به بیرجند پتاسیم کمتری داشت. با توجه به وسعت اراضی شور کشور، توسعه کشت خارشتر می تواند به رونق تولید علوفه کمک موثری نماید.

اکوتیپ کرند و وشمگیر, بیرجند, ترکیب عناصر, سربیشه, علوفه خارشتر