الناز ستارزاده - دانشجوی دکتری، گروه زراعت، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز
مهرداد یارنیا - عضو هیئت علمی، گروه زراعت، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز
ابراهیم خلیلوندبهروزنیا - عضو هیئت علمی، گروه زراعت، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز
بهرام میرشکاری - عضو هیئت علمی، گروه زراعت، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز
ورهرام رشیدی - عضو هیئت علمی، گروه زراعت، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز

به منظور بررسی اثر کودهای زیستی و فسفر بر کاهش اثرات کم آبیاری در گیاه دارویی اسطوخدوس، آزمایشی به صورت کرت­های دو بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز در سال زراعی ۹۸-۹۷ اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل سطوح آبیاری (آبیاری پس از ۶۰، ۹۰ و ۱۲۰ میلی­متر از تشت تبخیر کلاس A) به­ عنوان عامل اصلی و تلقیح با کود زیستی در چهار سطح (تلقیح با تیوباسیلوس، پسودوموناس و تیوباسیلوس+پسودوموناس و عدم تلقیح به عنوان شاهد) به عنوان عامل فرعی و سطوح فسفر در دو سطح (۰ و ۵۰ کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل فرعی فرعی بودند. نتایج نشان داد که اثرات برهمکنش بین سطوح آبیاری، فسفر و کود زیستی بر وزن خشک گل، نشت غشای سلولی، قندهای محلول، محتوای پرولین، آنزیم­های کاتالاز، پراکسیداز، سوپراکسیددیسموتاز و مالون ­دی آلدئید معنی ­دار اما بر نشت غشای سلولی، وزن خشک برگ و محتوای نسبی آب برگ معنی ­دار نبود. نتایج نشان داد که در کلیه سطوح آبیاری، مصرف فسفر و تلقیح با کودهای زیستی موجب افزایش وزن خشک گل نسبت به شاهد شد. بیشترین وزن خشک گل (۸۳۳.۳ گرم در هکتار)، محتوای پرولین (۴.۸۲۸ میلی­گرم بر گرم وزن تر)، قندهای محلول (۱.۹۳۶ میلی­گرم بر گرم وزن تر)، فعالیت آنزیم­های کاتالاز (۰.۱۱۴۷ تغییرات جذب در میکروگرم پروتئین بر دقیقه)، پراکسیداز (۰.۱۱۹۳ تغییرات جذب در میکروگرم پروتئین بر دقیقه، سوپراکسیددیسموتاز (۰.۶۱۷۳ تغییرات جذب در میکروگرم پروتئین بر دقیقه) و مالون­دی آلدئید (۵.۳۴۳ میکرومول بر گرم وزن تر) در آبیاری بعد از ۶۰ میلی­متر تبخیر از تشت، ۵۰ کیلوگرم فسفر در هکتار و کاربرد تیوباسیلوس+پسودوموناس حاصل گردید. باکتری­های محرک رشد به همراه کاربرد فسفر می­تواند اثر مثبتی بر کاهش اثرات منفی تنش آبی داشته باشد و موجب افزایش عملکرد گل در گیاه اسطوخودوس شود.

پسودوموناس, تنش خشکی, تیوباسیلوس, محتوای نسبی آب, وزن خشک گل