کرامت ورزدار - مدرس، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
محمد امین خدامرادی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته فلسفه دین / دانشگاه تهران

مسئله اساسی این پژوهش، بررسی راه حل کریستوفر فرانکلین در برابر صورت بندی های مبتنی بر اطمینان و عقب گرد از معضل بخت و هدف از آن، نقد راه حل مذکور و نشان دادن ناکارآمدی پاسخ فرانکلین به روش توصیفی_تحلیلی است. بر اساس معضل بخت، نفی تعین گروی در پیدایش یک کنش به بخت می انجامد و لازمه آن، نفی اراده آزاد است. فرانکلین که از حامیان اختیارگروی علیت مبتنی بر رویداد است، از این معضل چهار صورت بندی ارائه می دهد. نفی تعین گروی در صورت بندی مبتنی بر اطمینان، منجر به عدم اطمینان از پیدایش یک کنش و بر اساس صورت بندی مبتنی بر عقب گرد، منجر به عدم پیش بینی وقوع یک کنش در صورت عقب گرد به لحظه وقوع آن می شود. پاسخ فرانکلین مبتنی بر تشخیص محل قرارگیری مناسب ناتعین گروی در فرایند منجر به کنش آزاد است. وی پس از نقد «تقریر کنش غیرپایه محور» رابرت کین، به تقریر دیدگاه خویش به نام «تقریر کنش پایه محور» می پردازد. از نظر وی با قراردادن ناتعین گروی در لحظه وقوع کنش پایه، دو صورت بندی مذکور از معضل بخت قابل حل است. طبق این تقریر، دلایل کنشگر، از جمله باورها، امیال و عواطف او به نحو ناتعین گروانه سبب کنش آزاد کنشگر می شوند و ناتعین گروی در مرتبه علیت دلایل نسبت به کنش پایه بروز می کند. در این پژوهش آشکار می شود راه حل فرانکلین در حل معضل بخت راهگشا نیست. علیت ناتعین گروانه دلایل کنشگر نسبت به کنش آزاد، که هسته مرکزی دیدگاه فرانکلین محسوب می شود، دقیقا همان نقطه ای است که منجر به تصادفی بودن کنش آزاد می گردد و در نتیجه، معضل بخت همچنان به قوت خود باقی می ماند.

اختیارگروی, کریستوفر فرانکلین, معضل بخت, ناتعین گروی