پگاه روشان شمال - دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
حسن سرایی - استاد دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی
اردشیر انتظاری - دانشیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
محمود مشفق - استادیار جمعیت شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

در سال های اخیر، در حوزه خانواده بسیاری از مفاهیم دستخوش تغییرات معنایی شده است. از آنجا که فرزند کانون اصلی و فرزندآوری یکی از مهم ترین کارکردهای خانواده است، درک والدین و به ویژه زنان از فرزند می تواند، تعیین کننده بسیاری از تصمیمات در حوزه باروری در آینده باشد. لذا واکاوی «معنای فرزند» و بررسی درک زنان از این مفهوم ضروری است. این پژوهش با اتخاذ رویکردی کیفی به توصیف دیدگاه کنشگر از معنای فرزند می پردازد. در انتخاب سوالات شروع مصاحبه، در کنار مصاحبه های اکتشافی، از نظریات معنامحور در مکتب جامعه شناسی معرفت و از نظریات فرزند محور در حوزه جمعیت شناسی سود بردیم. داده ها از طریق مصاحبه نیمه باز با بیست زن متاهل دارای فرزند و بدون فرزند در شهر تهران با نمونه گیری هدفمند جمع آوری و با استفاده از تحلیل محتوای تماتیک تحلیل گردید. مضمون اصلی پژوهش گویای آن است که معنای فرزند از نگاه زنان مورد مطالعه، تلفیقی از عناصر سیال مادی، معنوی و حمایتی است. از تحلیل و تفسیر داده ها الگویی سه گانه از معنای فرزند شامل ابعاد عاطفی، حمایتی و معنای معطوف به رشد بیرون آمد. زنان در برساخت مفهوم فرزند از الگوهای مذکور به طور ترکیبی و ناهمزمان بهره می برند.

«روش کیفی», « تحلیل مضمون», «معنا», «فرزند», «زنان», «تهران»