علی بابایی - گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تبریز

به نظر می­آید مهم­ترین مبحثی که متناسب با سه سیر فلسفه­ی صدرایی دچار تحول شده است مبحث علیت است که ابعاد و فروع بسیاری دارد و در زمینه­های مختلف با تحول­های یاد شده همراهی می­کند؛ ما در این مقاله پنج موضوع مقدماتی مبحث علیت را بر مبنای سه سیر فلسفی مورد بررسی قرار می­دهیم؛ به عنوان مثال در موضوع مفاد علیت، متناسب با نگاه غیر وجودی و ماهیت­محور، سه نحو بیان «هر موجودی، هر حادثی و هر ممکنی (به امکان ماهوی)» نیاز به علت دارد» قابل طرح است؛ حال آن­که بر مبنای سیر دوم مفاد اصل علیت به نحو «هر ممکنی (به امکان فقری) محتاج به علت است» مطرح است و متناسب با سیر سوم «هر شانی وابسته به ذی­شان است» قابل بیان می­باشد؛ در باقی موضوعات نیز چنین تناسب­هایی وجود دارد که در مقاله­ی حاضر به آن پرداخته­ایم. 

علیت, اصالت ماهیت, اصالت وجود وحدت تشکیکی, اصالت وجود وحدت شخصی, سه سیر فلسفی