عیاران در قشربندی اجتماعی- تاریخی، گروهی از افراد جامعه بودند که اصول اخلاقی و مبارزاتی ویژه ای را برگزیده و کمک به فقیران را پیشه خود ساخته بودند. در بسیاری از منابع به نقش امنیتی و دفاعی آن ها در برابر ستم حکام اشاره شده و نیز برخی از بی نظمی ها و ناآرامی هایی که توسط افرادی که خود را عیار نامیده بودند، نام برده و این قشر را عاملی برای بی نظمی دانسته اند که ضرورت دارد، پژوهشی نظام مند در این زمینه انجام شود؛ ازاین رو پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که عیاران چه عملکرد و کارکردی در دوران اسلامی داشته اند؟ دستاوردهای پژوهش نشان می دهد، عیاران در دوران اسلامی دو عملکرد و کارکرد مثبت و منفی داشته اند: ۱- عملکرد و کارکرد امنیتی – انتظامی و دفاعی که در بیشتر مواقع با کمک به بی نوایان، فقرا و ستم دیدگان نقش آفرینی کرده و خود را مدافع حقوق مردم در برابر ظلم خلفا، حکام و امیران ایالات معرفی کرده اند؛ ۲- همچنین پژوهش حاضر نشان می دهد عیاران در قرن پنجم هجری علاوه بر عملکرد امنیتی – انتظامی، در ایام مرگ یا عزل خلفا و حکام، با پوشیدن لباس و نام عیاری به طراری و غارتگری روی آورده و دست به شورش زده و با قتل و غارت اموال توانگران موجب بی نظمی در جامعه بوده اند.

عیاران, فتوت, خلیفه, بغداد, سیستان