مژگان گران - Assistant Professor, Department of Family Medicine, Diabetes Research Center, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
پرستو کریمی - Assistant Professor of, Department of Internal Medicine, Diabetes Research Center, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
فاطمه ملکی - Family Medicine Specialist, Diabetes Research Center, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
مهرنوش سهراب - Assistant Professor of, Department of Internal Medicine, Diabetes Research Center, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
محسن اعرابی - Assistant Professor, Department of Community Medicine, Diabetes Research Center, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
مریم زرین کمر - Assistant Professor, Department of Family Medicine, Diabetes Research Center, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran

سابقه و هدف: دیابت نوع ۲ یک مشکل بهداشتی و یکی از فوریت های بهداشتی است که سریع ترین رشد را در سرتاسر جهان دارد. مراقبت از دیابت جزو اولویت های همه سیستم های بهداشت عمومی است. این مطالعه با هدف تعیین کیفیت کنترل دیابت در مراکز پزشک خانواده شهری شهرستان ساری را در سال ۱۳۹۹-۱۳۹۸ انجام پذیرفت. مواد و روش ها: مطالعه حاضر از نوع مطالعات توصیفی و مقطعی بوده است. حجم نمونه لازم برابر ۲۷۵ بیمار به دست آمد که با احتساب ریزش در نهایت به صورت تصادفی (جمعا ۳۰۰ بیمار) انتخاب شدند. ۲۰ خوشه (مرکز) که هر کدام شامل ۱۵ بیمار دیابتی بود تحت کنترل قرار گرفت. جامعه آماری پرونده کلیه بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ مراجعه کننده به مراکز خدمات بهداشتی و درمانی شهرستان ساری بود. شایان ذکر است از پرونده بیماران متغیرهای سن، جنسیت، میزان FBS، ۲hpp، HbA۱c، فشارخون، تری گلیسرید، کلسترول، HDL،LDL، و شاخص توده بدنی و هم چنین معاینه چشم و قطع عضو ثبت شد. تمام اطلاعات دارای مهر پزشک خانواده تاییدکننده و ثبت توسط ایشان بود. در این مطالعه پس از جمع آوری داده ها، میزان مطابقت آن ها با دستورالعمل های ADA تطبیق داده شد. بر طبق گایدلاین انجمن دیابت آمریکا (ADA)، هدف از درمان این بیماری رسیدن به FBS:۹۰-۱۳۰، HbA۱c زیر ۷ درصد، ۱۸۰BS۲hpp<، فشارخون زیر ۱۳۰/۸۰، BMI بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹، TG زیر ۱۵۰، LDL زیر ۱۰۰ و  HDLبیش تر مساوی ۵۰ می باشد. تمامی بررسی های آماری در نرم افزار SPSS نسخه ۲۵ انجام گرفت. از امار توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار برای متغیرهای کمی و فراوانی و درصد برای متغیرهای کیفی پرداخته شد. یافته ها: بررسی ۳۰۰ بیمار مبتلا به دیابت نوع ۲ نشان می دهد که دامنه سنی بین ۳۰ تا ۸۶ سال با میانگین و انحراف معیار ۱۰٫۴±۵/۵۷ سال داشتند. هم چنین کم ترین نمایه توده بدنی بیماران ۲۱و بیش ترین آن ۵۳ با میانه۲۹/۴ و فاصله میان چارکی (۳۲/۸-۲۷/۲۰) بود. فشارخون سیستولی بیماران دارای میانه ۱۲۰ و فاصله میان چارکی(۱۳۰-۱۱۰) و فشارخون دیاستولی دارای میانه ۷۵ و فاصله میان چارکی (۸۰-۷۰) بود. پس از مطابقت با دستورالعمل ADA، فراوانی مطابقت قندخون ناشتا (۳۸/۴ درصد)، قندخون دو ساعت بعد از غذا (۳۷/۱ درصد)، به طور کلی ۵۲ مورد (۲/۱۷ درصد) از بیماران کنترل قندخون مطابق با دستورالعمل انجمن دیابت آمریکا داشتند. تری گلیسیرید (۳۹/۷ درصد)،  HDLدر (۴۹ درصد) و LDL (۵۵/۶ درصد) با دستورالعمل ADA مطابقت داشتند. هم چنین ۳۲ مورد (۶/۱۰ درصد) از بیماران کنترل چربی خون مطابق با دستورالعمل ADA داشتند. معاینه چشم(۱۴/۶ درصد) یک نوبت، (۸/۳ درصد) دو نوبت، (۱/۳ درصد) سه نوبت و (۰/۳ درصد) چهار نوبت انجام شده است. هم چنین در ۶۵ مورد(۲۱/۶ درصد) از بیماران معاینه دقیق پا صورت گرفته است. علاوه بر این ۴ مورد (۱/۳درصد) دارای قطع عضو ناشی از دیابت و ۱۲ مورد (۴ درصد) دچار میکروآلبومینوری بودند. استنتاج: نتایج به دست آمده در این مطالعه نشان می دهد که وضعیت کنترل دیابت در جمعیت مورد بررسی نسبت به سایر مطالعات در ایران وضعیت بهتری دارد، با این وجود فاصله زیاد آن با استانداردهای انجمن دیابت آمریکا لزوم برنامه ریزی و مداخلات بیش تر ضرورت آموزش صحیح و ارجاع به موقع به مراکز فوق تخصص، آموزش و مداخلات جهت کاهش وزن این بیماران وجود دارد. عواملی مانند سبک زندگی و شرایط اجتماعی– اقتصادی که موسسات و ارائه دهندگان خدمت هیچ کنترلی روی آن ندارند باید توسط سیاست گذاران اصلاح شود

quality of care, diabetic patients, family physician, ADA instructions, type ۲ diabetes, کیفیت مراقبت, بیماران دیابتی, پزشک خانواده, دستورالعمل ADA, دیابت نوع ۲