جهانبخش ثواقب - استاد تاریخ دانشگاه لرستان
علی امیری - کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی

یکی از دیوانهای مهم در تشکیلات اداری حکومتهای مسلمان و از جمله در تاریخ ایران که کارکردی مهم در عرصه خبریابی و خبررسانی و امنیت کشور داشت، دیوان برید بود. ضرورت اداره قلمرو گسترده حکومتی، کسب اخبار و حوادث از ایالات و انتقال آن ها به مرکز سیاسی، مراقبت از نحوه عمل کارگزاران در منطقه حکمروایی خویش، انجام خدمات پستی و اقدامات جاسوسی موجب شد که این دیوان از اهمیت و جایگاه مهمی در نظام دیوانی برخوردار شود و به گونهای در حکم چشم و گوش حاکمیت در سراسر قلمرو حکومتی درآید. در این پژوهش به روش تاریخی و شیوه توصیفی- تحلیلی جنبههای اهمیت و کارکرد امنیتی دیوان برید در حکومتهای مرکزی در تاریخ ایران بررسی شده است. یافته پژوهش نشان میدهدکهکارکردگستردهدیوان برید، جایگاه و اهمیت آن را در نظامهای سیاسی چنان تعیین کننده نمود که شیوه عملکرد این نهاد در پایداری و دوام یا ناپایداری حکومتهاتاثیربهسزاییداشت

دیوان برید, صاحببرید, نظامهایحکومتیایران, امنیت, خبررسانی, جاسوسی