مهدی صلاح - استادیار گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان
اسماعیل سپهوند - دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه لرستان

بنی کعب، از عشایر عرب ساکن در خوزستان و جنوب عراق بودند که بعد از گسترش قلمرو خلافت ترکان عثمانی، از قبان (زادبومشان) به معشور (بندر ماهشهر) کوچ کردند، اما پس از مدتی با بروز قحطی و ضعف حکومت عثمانی به قبان بازگشتند. خودمختاری نسبی آنان در جنوب عراق و نظام قبیله ای موجود، آنان را قادر ساخته بود که به عنوان قدرتی محلی در برابر حملات پراکنده والیان بغداد مشکل ساز باشند و حتی با شکست در برابر سپاه کریم خان نیز هر از چندگاهی سر از عنان اطاعت می ربودند و منطقه را برای دولت زندیه هم ناامن می نمودند. سوال این تحقیق این است که اقدامات کریم خان برای گسترش امنیت و انتظام امور محلی در منطقه سکونت اعراب بنی کعب چگونه بود؟ یافته های پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده، نشان می دهد، کریم خان کم هزینه ترین راه را برای آرام کردن منطقه به کاربرده است و ضمن تهدید مکرر بنی کعب، توانسته نیروی آنان را از طرفی حفظ و از طرفی متوجه سایر مدعیان کلان چون عثمانی و انگلیس و در مراتب پایین تر خوارج عمان و والی بغداد و بصره سازد. با پیروزی های کریم خان و نهایتا صلح با شیخ سلمان، وجود کعبیان که تسلطی خاص بر کشتیرانی در آبراهه های جنوبی داشتند، برای حفظ امنیت منطقه و جلوگیری از تسلط عثمانی امری حیاتی و استراتژیک بود. ازاین رو کریم خان در تخریب قدرت کعبیان اصرار چندانی نداشت.

بنی کعب, کریم خان, شیخ سلمان, زندیه, فلاحیه, امنیت