سیدرضا جوادیان - دانشیار مددکاری اجتماعی، گروه مددکاری اجتماعی و سیاستگذاری اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد
زهرا کریمی عقدا - کارشناس ارشد راهنمایی و مشاوره، دبیر اداره آموزش و پرورش یزد

پژوهش حاضر به منظور شناسایی شیوه های یاددهی یادگیری موثر توسط دبیران در دانش آموزان دوره اول مقطع متوسطه شهرستان یزد انجام شد. روش پژوهش، کیفی و از نوع نظریه زمینه ای به شیوه چارمز بود. جامعه مورد مطالعه عبارتست از کلیه معلمان علوم اجتماعی دوره اول متوسطه دخترانه در شهر یزد که از میان آنها تعداد ۱۵ دبیر با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. شیوه گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. برای تحلیل داده ها از روش کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که به طور کلی دبیران از چهار راهبرد ایجاد جذابیت، ایجاد آمادگی ذهنی و روانی، تاکید بر مهارت افزایی اجتماعی، و رشد فردی آموزشی دبیر برای آموزش دروس علوم اجتماعی استفاده می کنند. ایجاد جذابیت شامل مقوله های جلب توجه، بیان اهمیت درس در زندگی، استفاده از وسایل الکترونیکی، جذاب سازی فضای تدریس، جذاب کردن درس و استفاده از روش تدریس فعال بود. ایجاد آمادگی ذهنی و روانی دربرگیرنده مقوله های کاهش اضطراب، تقویت اعتماد به نفس، برقراری رابطه عاطفی با دانش آموزان، توجه به تفاوت های فردی، و تشویق موفقیت ها، و مقوله تاکید بر مهارت افزایی اجتماعی شامل مشارکت دادن دانش آموزان، همیاری دانش آموزان با یکدیگر، ارائه الگو های موفق، و مشارکت دادن والدین بود. در نهایت مقوله رشد فردی آموزشی، مقولات فرعی توانمندی درسی، توجه به نیاز های دانش آموزان، قانونمند بودن معلم، و ارزیابی کمی را شامل شد. یافته های این مطالعه نشان می دهد که دبیران از تنوع قابل قبولی در شیوه های تدریس خود برای ارتقای یادگیری دانش آموزان استفاده می کنند. با این حال، توجه بیشتر به مقوله هایی مانند رشد فردی آموزشی و مهارت افزایی اجتماعی می تواند به اثربخشی بیشتر تدریس و یادگیری در درس علوم اجتماعی کمک کند.

یاددهی، یادگیری، علوم اجتماعی، معلم، دانش آموز