محمد یاری - کارشناسی ارشد مهندسی معماری، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، ایران
مهدیه مخبر تکمه داش - دانشجوی کارشناسی ناپیوسته مهندسی حرفه ای معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، ایران

همواره بین " جا" و " مکان" در فرهنگ فلسفی معماری تفاوت ها و تمایزهای بارز و برجسته ای وجود داشته است. مکان همان جایی است که به ما امکان " شدن " را می بخشاید و تداعی گر خاطره های ماست. تنها انسان است که می تواند نسبت به جایی خاطره داشته باشد و با این خاطره ها نرد عشق ببازد. نور در معماری ایران یکی از موثرترین عوامل بر بافت و شکل گیری بناهای سنتی می باشد و با توجه به شدت تابش آن در اقلیم های مختلف ایران با استفاده از شیوه های حکیمانه مورد بهره برداری قرار گرفته است. علاوه بر توجه به نور طبیعی به عنوان یک منبع انرژی تجدیدپذیر، کم هزینه و سازگار با محیط زیست در اواخر قرن بیستم، مطالعات متعددی در مورد تاثیر نور طبیعی بر روح و جسم انسان انجام شده است و همه این مطالعات بر نقش غیرقابل انکار آن تاکید می کنند. نور طبیعی بر رفتار، نگرش و کارایی افراد. اما علیرغم آگاهی از تاثیرات نور طبیعی بر انسان و همچنین محیط زیست، منبع روشنایی در اکثر ساختمان ها همچنان به نور مصنوعی محدود می شود و بیشتر راه حل هایی که در معماری قدیم از نظر کاربری استفاده می شده است. نور طبیعی امروزه فراموش شده است. این مقاله با رویکردی کل نگر و روش تحقیق کیفی به تحلیل چند خانه سنتی در اقلیم گرم و خشک ایران می پردازد و نشان می دهد که سازندگان آن ها چگونه با استفاده از عناصر معماری و نیز روش های مختلف سازماندهی فضا، از نور بهتر استفاده می کنند تا رضایتمندی را تامین کنند. نیازهای جسمی و روانی ساکنان از جمله آسایش بصری و حرارتی، سلامتی، معرفی تنوع و افزایش کیفیت فضا. همانطور که خواهیم دید، این تحقیق به تشریح روش هایی می پردازد که آنها برای ایجاد تعادل بین نیازهای جسمی و روانی ساکنان و تامین انرژی مورد نیاز تلاش کردند.

اقلیم گرم و خشک، ایران، جسمی و روانی، معماری، نور، خانه های سنتی.