مریم ابراهیم پور - استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه خاوران، مشهد، ایران
ابوالفضل منصوری اطمینان - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، ایران

الگوی جمعیت جهانی روندی رو به رشد به سوی سالمندی دارد. در حقیقت، بنا به گفته سازمان بهداشت جهانی، تعداد و نسبت افراد بالای ۶۵ سال در جمعیت جهان با سرعت بی سابقه ای در حال افزایش است و در دهه آینده، به ویژه در کشورهای درحال توسعه سرعت بیشتری خواهد گرفت. این مسئله منجر به آن شده تا مفهومی به نام شهر دوستدار سالمند در سطح جهان پدیدار شود. امروزه تحقق این شهرها نیازمند شناسایی مولفه های اثرگذار بر آن و همچنین اجرایی نمودن آن ها است. بدین ترتیب، پژوهش حاضر در راستای بررسی عوامل موثر بر تحقق شهر دوستدار سالمند مشهد انجام گرفته است. در این پژوهش پس از مرور مبانی نظری مرتبط، مبتنی بر تحلیل محتوای کیفی و متناسب با شرایط شهر مشهد، به تدوین عوامل موثر بر تحقق شهر دوستدار سالمند در سطح این شهر اقدام و در ادامه با مراجعه به ۴۰ نفر از متخصصان و نخبگان، با بهره گیری از روش گلوله برفی و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و در محیط نرم افزار اکسپرت چویس به اولویت بندی این عوامل مبادرت شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که وجود مسکن های متناسب با نیازها و محدودیت های سالمندان، مناسب سازی وسایل حمل ونقل و تعبیه مکان اختصاصی استاندارد برای استفاده آن ها، مسیرهای امن برای پیاده روی، احترام و پذیرش اجتماعی سالمندان، مشارکت خواهی و درگیرسازی اجتماعی سالمندان، کاهش هزینه خدمات بهداشتی- درمانی برای سالمندان، فراهم آوردن مشارکت مدنی و اشتغال برای سالمندان و در ارتباط قرار دادن سالمندان با افراد دیگر و در جریان رویدادها و اخبار قرار گرفتن آن ها ازجمله عوامل موثر بر تحقق شهر دوستدار سالمند مشهد محسوب می-شوند و همچنین از دید متخصصان، مشارکت خواهی و درگیرسازی اجتماعی سالمندان (با امتیاز ۲۱۸/۰)، فراهم آوردن مشارکت مدنی و اشتغال برای سالمندان (با امتیاز ۱۸۳/۰) و احترام و پذیرش اجتماعی سالمندان (با امتیاز ۱۵۴/۰) به ترتیب در جایگاه های اول تا سوم از حیث تاثیرگذاری بیشتر قرار دارند.

سالمندان، شهر دوستدار سالمند، تحلیل سلسله مراتبی، شهر مشهد.