احمد نوحه گر - گروه برنامه ریزی، مدیریت و آموزش محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران
محسن فوزی - گروه برنامه ریزی، مدیریت و آموزش محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران
محمود بهروزی - گروه آب وهواشناسی و مخاطرات محیطی، پژوهشکده انگور و کشمش، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران

شناخت رفتار هیدرولیکی سیلاب­های شهری در ارزیابی و بهسازی سیستم جمع­آوری رواناب­ها در شهر حائز اهمیت است. در این پژوهش برای دستیابی به این رهیافت مدیریتی در شهر میناب، ابتدا الگوهای جوی مولد سیلاب شناسایی شد. سپس رفتار هیدرولیکی سیلاب در مجاری زهکشی با مدل SWMM شبیه­سازی شده و برای صحت­سنجی مدل از سه واقعه­ی بارش متناظر استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد کم­فشار سودانی با عبور از دریای خلیج­فارس و کسب رطوبت تقویت شد و در برخورد با کوهستان شمالی جلگه میناب بر ناپایداری آن افزوده شده و در نهایت موجب وقوع بارش سنگین و سیلاب شهری در میناب شد. نتایج حاصل از واسنجی مدل با مقادیر مشاهداتی در مولفه­های دبی، عمق و سرعت رواناب با معیارهای NS و RMSE بیان­گر انطباق مناسب آن­ها و توانایی مدل در شبیه­سازی رفتار هیدرولیکی سیلاب است. خروجی مدل نشان داد که در واقعه­ بارش ۱۰۰ میلی­متری در ۱۲ نوامبر ۲۰۱۵ در شهر میناب، ۱۹۵ میلیون لیتر آب به­ راه افتاد و منهول­ها و مجاری زهکشی در زیرحوزه­های مسکونی و پرتراکم ظرفیت کافی برای انتقال رواناب ندارند که موجب سیل گرفتگی زیرحوزه­های شهری شد. از آنجایی­که شبکه­ زهکشی میناب ترکیبی بوده و یک خط لوله برای انتقال آب­ها سطحی و فاضلاب خام شهری وجود دارد، سیلاب شهری و عدم ظرفیت کافی مجاری و پرشدگی کانال­ها در زیرحوزه­های مسکونی و پرتراکم موجب پس­زدگی فاضلاب خام در نقاط مسکونی شد. بنابرین، نتایج این مدل نشان می­دهد که سیستم دفع آب­های سطحی شهر میناب نیاز به بهسازی و طراحی مناسب برای انتقال رواناب ناشی از سیلاب دارد.

سیلاب, سیکلون, SWMM, مجاری زهکشی, میناب