سعیده اکبری - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، واحد رضوانشهر، ایران

شهر تاربخی مروست دارای ۴۰هکتار بافت تاربخی و ثبت شده در فهرست آثار ملی ایران است.این بافت تاریخی دارای ارزشهای معماری، کالبدی، فرهنگی، تاریخی، اجتماعی در شهر مروست قرار دارد که هسته اولیه شکل گیری آن قلعه تاریخی مروست با قدمت اسلامی می باشد. به ملازمت اقلیم گرم وخشک کالبد بافت تاریخی این شهر همچون دیگر شهرهای کهن اقلیم گرم و خشک فشرده، ارگانیک و با مصالح بوم آورد خشت و گل می باشد و همه محلات آن با نظمی فشرده و منسجم بر گرد قلعه مروست که در مرکز بافت قرار دارد، شکل یافته است. خانه های این شهر به صورت متراکم. درونگرا با دیوار های ضخیم و دارای بادگیر، حیاط مرکزی، سه دری و پنج دری، کلاه فرنگی، هشتی، زیر زمین است. تاریخچه قدمت خانه های تاریخی این بافت ارزشمند اکثرا از دوران صفویه تا اواخر قاجار است. در این خانه ها ازجمله ویژگی های خاص معماری که مورد بررسی فرارگرفته است می توان به مواردی چون، درونگرایی و بیرونگرایی، مواد ومصالح، تزیینات، پروخالی بودن فضاها، سیر کولاسیون، ایستایی سازه، هندسه پلان ها، سایبان ها، نور وروشنایی، سرمایش وگرمایش و تطبیق اصول معماری ایرانی در این بناها اشاره کرد پس از بررسی های نمونه گونه هه الگوی غالب و مناسب اقلیم وشرایط آب وهوایی این منطقه ارائه شده که امید است با شناخت صحیحی گونه موردنظربه درک بهتراز فضا، حفاظت از آن ونیز دستیابی به شیوه های جدید طراحی مفید واقع گردد. چرا که در این چند دهه اخیر شاهد ساخت وسازهای بی اصول به دور از ویژگی های اقلیمی، برمبنای آسایش ومفاهیم معماری ایرانی هستیم که به تبع آن باعث فراموشی بناهای سنتی و با هویت و تخریب آن وجایگزینی بناهای ناهنجار مه برگرفته ازمعماری بی قاعده و ناهمگون اقلیم های دیگر و ناسازگار با اقلیم وفرهنگ بومی شهر مروست که تنها نا زیبایی بصری و هرج ومرج فضایی ایجاد کرده است.لذا ضرورت این پژوهش را بیشتر کرد که علاوه بر حفظ گونه های موجود الگویی مناسب و در خور برای معماری عصر حاضر وآینده ارائه دهیم.

خانه های سنتی، بافت تاریخی شهر مروست، درونگرا، اقلیم، مصالح بوم آورد