فرزانه قاسملو - دانشجوی دکتری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
غلامرضا محسن آبادی - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت ، ایران
مجید آقاعلیخانی - استاد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
مسعود اصفهانی - استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
مجید مجیدیان - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
مهدی عیاری نوش آبادی - دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

این آزمایش به منظور بررسی اثر کاربرد سطوح مختلف ورمی­کمپوست و کود نیتروژن و تلفیق آن­ها بر عملکرد بذر، پروتئین خام بذر، محتوای روغن و پروفایل اسیدهای چرب گیاه خارمقدس در قالب بلوک­های کامل تصادفی در سال زراعی ۱۳۹۹-۱۳۹۸ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. تیمار­های آزمایش براساس نیاز کودی گیاه خارمقدس شامل شاهد (بدون مصرف کود)، ۱۰۰ درصد نیاز کودی نیتروژن، ۷۵ درصد نیاز کودی نیتروژن + ۲۵ درصد ورمی­کمپوست، ۵۰ درصد نیاز کودی نیتروژن+۵۰ درصد ورمی­کمپوست، ۲۵ درصد نیاز کودی نیتروژن+۷۵ درصد ورمی­کمپوست و۱۰۰ درصد ورمی­کمپوست) بودند. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار زیست توده کل (۳۲/۱۰ تن در هکتار)، ارتفاع بوته (۲/۱۰۰ سانتی­متر) در ترکیب ۵۰ درصد نیاز کودی نیتروژن و ورمی­کمپوست بدست آمد. بیشترین مقدار وزن هزاردانه (۹/۳۰ گرم)، عملکرد بذر (۳/۱۷۰۸ کیلوگرم در هکتار)، درصد روغن دانه (۹/۱۸ درصد) و عملکرد روغن (۵/۳۲۳ کیلوگرم در هکتار) در تیمار ۱۰۰ درصد ورمی­کمپوست مشاهده شد. بیشترین میزان اسید لینولئیک روغن بذر (۷/۶۶ درصد) و اسید اولئیک (۸۳/۲۵ درصد) به­ترتیب در تیمار ۱۰۰ درصد ورمی­کمپوست و ۱۰۰ درصد نیاز کودی نیتروژن و کمترین مقدار آن­ها در تیمار ۱۰۰ درصد نیاز کودی نیتروژن (۰۱/۶۱ درصد اسید لینولئیک) و بدون مصرف کود (شاهد) (۰۹/ ۲۳ درصد اسید اولئیک) مشاهده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که تیمارهای کودی ورمی­کمپوست بر روی کمیت و ترکیب اسیدهای چرب بذر گیاه خارمقدس تاثیر مثبت داشته و به­منظور تولید زیست توده دارویی گیاه خارمقدس تیمار ۵۰ درصد نیاز کودی نیتروژن +۵۰ درصد ورمی­کمپوست و برای تولید بذر، تیمار ۱۰۰ درصد ورمی­کمپوست در شرایط اقلیمی محل اجرای آزمایش مناسب­تر است.

اسید اولئیک, اسید لینولئیک, ترکیب اسیدهای چرب, خارمقدس, ورمی کمپوست