علی احمد ناصح - عضو هیئت علمی دانشگاه قم
خدیجه امیری - گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه قم. ایران

مفسران در برداشت حقیقی از گزاره «و علمک ما لم تکن تعلم»در آیه ۱۱۳ سوره نساء اختلاف نظر دارند. توجه به علم پیامبر (ص) به مثابه موضوعی مهم، قدمتی همزاد با نزول وحی دارد و همواره مورد توجه بوده است.رابطه"علم" پیامبر (ص) با مسئله وحی و اجتهاد پیامبر(ص) محورهای قابل توجه در دیدگاه مفسران مسلمان در طول تاریخ به شمار آمده است. جستار پیش رو با روش توصیفی- تحلیلی در پی واکاوی مراد خداوند از" علم " در گزاره مورد نظر است.با بررسی تفاسیر فریقین با گرایش ها و روش های گوناگون درباره مقصود خداوند از "علم" با دیدگاه های متعددی مواجهه میشویم که میتوان آنها را تحت ۶ عنوان دسته بندی کرد که عبارت است از: علم اولین و آخرین، علم به امور پنهان، احکام الهی، قوانین شرع و مکنونات ضمائر، تعلیم ویژه، دریافت صحیح تطبیق قواعد کلی بر موارد جزئی، عدم اطلاع از نزول وحی، علم لدنی.با توجه به سیاق آیه ۱۱۳ سوره نساء دستاورد پژوهش بیانگرآن است خداوند به پیامبر(ص) قدرت استنباط قضایای کلی و تطبیق آن بر جزیئات امور از جمله قضاوت برای حل و فصل مسائل میان امت و بیان احکام کلی شریعت که نوعی تعلیم ویژه به آن جناب از راه وحی بود عنایت نموده است و این غیر از کتاب قرآن و حکمت است که در آیه به آن اشاره شده است. یکی از مصادیق بارز این علم، بینش ویژه پیامبر(ص) و عصمت آن حضرت میباشد که رابطه ای تنگاتنگی میان این دو برقرار است.

علم, پیامبر(ص), سوره نساء, گستره, عصمت